Jan Dobraczyński (autor książki "Listy Nikodema")

Jan Dobraczyński, ps. literackie i dziennikarskie: Eugeniusz Kurowski, j.d., J.D. – polski pisarz i publicysta, uczestnik kampanii wrześniowej i powstania warszawskiego, generał brygady, poseł na Sejm PRL I i IX kadencji, działacz katolicki i narodowy, członek Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju w 1949.

Urodził się 20 kwietnia 1910 w Warszawie w rodzinie inteligenckiej, był synem Ludwika Dobraczyńskiego, urzędnika, i Walerii z Markiewiczów. Uczęszczał do Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki w Warszawie, Gimnazjum im. Joachima Lelewela i Gimnazjum im. Adama Mickiewicza, gdzie w 1928 zdał maturę. Następnie studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, po roku przeniósł się jednak do Wyższej Szkoły Handlowej, którą ukończył w 1932. W czasie studiów związał się z chrześcijańską organizacją studencką Juventus Christiana i jej czasopismem „Iuventus Christiana”, w którym debiutował (1934) i z którym związany był do 1936. Po studiach zatrudnił się na krótko jako urzędnik Wydziału Opieki Społecznej Urzędu Miejskiego, w 1935 przeniósł się jednak do Lublina, gdzie pracował w Międzykomunalnym Związku Opieki Społecznej. W tym samym roku ożenił się z Danutą Kotowicz.

W czasie pobytu w Lublinie prowadził wykłady zlecone dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Współpracował też z wydawanym na KUL miesięcznikiem „Prąd”. W okresie tym związał się z ruchem narodowym – był członkiem Stronnictwa Narodowego. Został członkiem Zrzeszenia Pisarzy Katolickich. Pisał wtedy dla prasy katolickiej i narodowej, w związanym z ONR ABC tygodniku „Prosto z Mostu” (w latach 1936–1939), w „Myśli Narodowej” (w latach 1936–1939) i poznańskiej „Kulturze” (w latach 1937–1939). W 1938 powrócił do Warszawy, gdzie objął posadę referenta w Stowarzyszeniu Kupców Polskich.

Walczył w kampanii wrześniowej służąc w 2 Pułku Strzelców Konnych. W czasie okupacji hitlerowskiej przebywał w Warszawie, od 1941 pracował w Wydziale Opieki Społecznej Zarządu Miejskiego. Od grudnia 1939 był współredaktorem pisma „Walka”, organu prasowego NOW i Zarządu Głównego Stronnictwa Narodowego (którego był członkiem) oraz dodatku do „Walki” „Żołnierz Wielkiej Polski”. „Walkę” założył w grudniu 1939 razem ze Stanisławem Piaseckim. Inne czasopisma, które redagował w czasie okupacji, to „Sprawy Narodu” – jako kierownik działu kulturalnego w latach 1943–1944, „Głos Ojczyzny” – pismo skierowane do Polaków wywiezionych do Niemiec. Współpracował też z czasopismami „Prawda” i „Prawda Młodych” (1942–1944). Był współpracownikiem Żegoty. Dzięki jego determinacji uratowano ok. 500–700 żydowskich dzieci. Jako oficer NOW i AK brał udział w powstaniu warszawskim, początkowo jako oficer sztabu Grupy „Północ” na Starym Mieście – kierował wtedy oddziałem Biura Informacji i Propagandy (BiP) Armii Krajowej. Po likwidacji Grupy „Północ” od 6 września kierował BiP-em na Mokotowie. Redagował też „Komunikat informacyjny” BiP. Został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Po kapitulacji przebywał w niemieckich obozach jenieckich w Bergen-Belsen, a następnie w Gross-born i Sandbostel.

W maju 1945 po wyzwoleniu z obozu jenieckiego powrócił do Polski. W tym samym roku został członkiem Związku Literatów Polskich. W latach 1945–1946 był redaktorem tygodnika „Dziś i Jutro”, ze środowiska którego pochodziła większość działaczy założonego przez Bolesława Piaseckiego w 1947 Stowarzyszenia „Pax”. W latach 1953–1956 przewodniczył komitetowi rady redakcyjnej „Tygodnika Powszechnego”. W latach 1952–1956 był posłem na Sejm PRL I kadencji z ramienia Stowarzyszenia „Pax”. W 1949 był delegatem Krajowej Rady Obrońców Pokoju na Kongres Obrońców Pokoju w Paryżu.

Po przemianach politycznych w PRL w 1956 współredagował czasopisma „Słowo Powszechne”, „Kierunki”, i „Wrocławski Tygodnik Katolicki”. w tym ostatnim prowadził stały cykl felietonów Z tygodnia na tydzień. Działał w wielu organizacjach i stowarzyszeniach – od 1958 należał do Polskiego PEN Clubu, w latach 1966–1970 był członkiem Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich, od 1968 był przewodniczącym Rady Stowarzyszenia ZAiKS, od 1980 wiceprezesem Rady Naczelnej Zarządu Głównego ZBoWiD. Należał też do Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC) – od 1977 był członkiem jego Rady Wykonawczej, a w 1981 wiceprezesem Oddziału Polskiego.

Jednym z ważniejszych elementów jego działalności społeczno-politycznej była funkcja członka prezydium Frontu Jedności Narodu, którą pełnił w latach 1970–1983. W 1982 został przewodniczącym Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego (PRON), powołanej w związku ze stanem wojenny, przez władze PRL – w latach 1983–1989 był przewodniczącym Rady Krajowej tej organizacji. W 1983 został wybrany w skład Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. W latach 1985–1989 ponownie został posłem na Sejm PRL. W latach 1986–1988 przewodniczący Społecznego Komitetu Odnowy Starego Miasta Zamościa. W październiku 1988 został awansowany do stopnia generała brygady w stanie spoczynku. Nominację wręczył w Belwederze przewodniczący Rady Państwa, I sekretarz KC PZPR gen. armii Wojciech Jaruzelski.

Po 1989 nie angażował się w działalność polityczną. Zmarł w Warszawie 5 marca 1994. Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 185-3-17).

Jan Dobraczyński

Książki

Serie i Cykle

Cytaty

Komentarze