Zapomniane Kresy. Ostatnie polskie lata. recenzja

Seria kresowa Pana Sławomira Kopra, wciąż zachwyca swoją odsłoną. Powstałe tomy zapraszają nas do zapoznania się z tą utraconą częścią Polski, która na zawsze zostanie w naszych sercach, wzbudzając tęsknotę, żal, nostalgię, oraz wiele wspomnień.

Wracając dziś do ziemi, którą utraciliśmy, wracamy nie tylko do zabytków, ale przede wszystkim do historii tysięcy rodzin, wysiedlonych, na rzecz innych państw. Trzeba, także pamiętać, że kresy to nie tylko Lwów, Wilno czy Nowogródek, to przede wszystkim wsie i miasteczka, które być może nie przysłużyły się wielkiej historii świata, ale są ważne dla pojedynczych jednostek jako zbiór opowieści o dzieciństwie, młodości i dorastaniu. Wielu z naszych polskich artystów, malarzy, polityków, piosenkarzy pochodziło ze stron, o których dziś mówimy mało, albo wcale, bo przecież to już nie nasze.

Piąty tom serii Pana Kopra Zapomniane Kresy ostatnie polskie lata, po raz kolejny zaprasza nas do odwiedzenia, najciekawszych, a także najbardziej wartościowych dla narodu Polskiego miejsc na Kresach, a także poznania wielu nazwisk, które powinny wejść do świadomości polskiej.

Z nostalgią wracamy do historii Uniwersytetu w Dorpacie, który istniał w czasach, gdy Rzeczpospolita Obojga Narodów sięgała na północnym wschodzie po tereny dzisiejszej Estonii, gdy w jej skład wchodziły także takie województwa, jak parnackie czy właśnie dorpackie. To właśnie w Dorpacie dzisiejszym Tartu jezuici w roku 1583 założyli Gymnasium Dorpatense. Odbyło się to dzięki zaangażowaniu króla Stefana Batorego, któremu zależało na krzewieniu wiedzy, ale jeszcze bardziej na nawróceniu na katolicyzm protestanckich Estończyków. Uczelnia w Dorpacie może pochwalić się wieloma polskimi nazwiskami, np. polski przyrodnik, Benedykt Dybowski – zasłynął w Dorpacie jako uzdolniony ekscentryk, który powołał Braci Mlecznych, czyli klub abstynentów. Nie można również zapomnieć, że ówcześni polscy studenci byli tak kreatywni, że stworzyli najstarszą, zaraz po studentach polskich z Breslau (Wrocław) polską korporację studencką.

Pisarz w piątej części książki przedstawia, także powstanie styczniowe na Żmudzi, polskie czołgi w Dyneburgu, czy historię Polaków internowanych na Łotwie, Litwie i w Estonii w roku 1939.

Cały zestaw książek o Kresach jest niezwykle wartościowy historycznie. Oczywiście nie oddaje on historii zwykłych ludzi, którzy zamieszkiwali te strony, a później musieli je opuścić, moim zdaniem wielka szkoda. Myślę, że byłoby super, gdyby właśnie jeden tom poświęcić zwykłym Polakom i ich sytuacji na Kresach. Trzeba, jednak napisać, że pod względem wartości merytorycznej zestaw jest naprawdę ciekawy. Ponieważ każda z publikacji traktuje o czymś innym, można je czytać razem, jak i osobno, co jest dodatkowym atutem. Dziś jako Polacy pamiętamy o tym, że ziemie te kiedyś należały do nas. Mimo to uważam, że mamy o nich naprawdę małe, albo żadne pojęcie, dlatego pozycje typu serii Pana Kopra są potrzebne, dla edukacji przyszłych pokoleń.