Warszawskie dzieci`44 recenzja

Agnieszka Cubała "Warszawskie dzieci '44" Prawdziwe historie dzieci w powstańczej Warszawie,

Napisaną i zaaranżowaną tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego, nagraną 1 sierpnia 1944 roku dla radiostacji Błyskawica piosenkę "Warszawskie dzieci" będąca zarazem tytułem niniejszej książki, pierwszy raz mieszkańcy Warszawy usłyszeli 8 sierpnia. Kilkadziesiąt lat później "Warszawskich dzieci", nagranych przy udziale kilkudziesięciu śpiewających osób, w tym wielu dzieci, od kilku dni można można posłuchać na Facebooku Muzeum Powstania Warszawskiego. Kolejny w ten sposób zaaranżowany powstańczy utwór, który łączy śpiewające pokolenia, wzrusza mnie tak samo jak zeszłoroczny "Pałacyk Michla".

Przerażające są obrazy wojny widziane oczami dziecka. Zakodowane w pamięci, trudne do wymazania, w dodatku w późniejszych badaniach klinicznych psychologów i psychiatrów uznane za dziedziczone z pokolenia na pokolenie w formie zbiorowej i indywidualnej cechy zespołu pourazowego. Wojna, powstanie, pobyt w obozach koncentracyjnych, kodując się w ludzkim umyśle, na trwałe zapisały się też w genach, stając się często rodzinnym tabu czy niezabliźnioną raną społeczeństwa, które czasy wojny przeżyło.

Zaskakujące bywa również, jakie obrazy po latach przetrzymują w pamięci najmłodsi. W ich pamięci pierwsza widziana śmierć, przeplata się marzeniem o pysznej zupie z gołębia, a widok gwałtu, ze zgubioną podczas ucieczki ukochaną zabawką. Krzysztof Zanussi wspomina, że kiedy podczas ucieczki potknął się i upadł na zwłoki martwego człowieka, jego matka obawiała się, że w umyśle pięciolatka pozostawi to trwały uraz. A jednak on sam bardziej pamięta pozostawionego wysoko w płonącej kamienicy wyjącego psa.

"Warszawskie dzieci '44" są oparte w dużej mierze na wspomnieniach z dzieciństwa kilkudziesięciu małych bohaterów. Z pomocą autorce przyszły publikowane do tej pory książki wspomnieniowe oraz Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego zawierające liczne zapisane wspomnienia z czasów powstania. To w nich świadkowie przywołują swoje dzieciństwo, mówią o dziecięcych bohaterach, nieletnich rwących się do walki, z dumą pomagających dorosłym, ginących jak wszyscy inni. Mówią o głodzie i strachu przed gwałtami, o śmierci, która zaczęła powszednieć, zabijanych ciężarnych, umierających z głodu niemowlętach. Warto przeczytać, zatrzymać się przy tej książce na chwilę, tym bardziej że podobny los spotykał i nadal spotyka dzieci w różnych rejonach świata.