Irak. Piekło w raju recenzja

Kiedy w roku 2004 ukazało się pierwsze wydanie książki "Irak. Piekło w raju", o wojskowej misji stabilizacyjnej można było usłyszeć dosłownie wszędzie. Teraz, osiem lat później - po godzinach dyskusji, kłótni i kilku głębokich wdechach - tytuł ten doczekał się wznowienia. Czy to odpowiedni moment, by przeczytać reportaż Pawła Smoleńskiego i spojrzeć na sprawę z perspektywy mieszkańców Iraku?

Zwyczajni ludzie, których można spotkać na każdej ulicy, w przypadkowej herbaciarni, opowiadają o Iraku z czasów, gdy prezydentem był Saddam Husajn. Przedstawiają sylwetkę tego dyktatora z różnych punktów widzenia. W ich wspomnieniach jest dorosłym, który przegrał z własnym dzieciństwem. Dla jednych mądry i sprawiedliwy, zdaniem innych okrutny, bezwzględny. Rozmówcy Pawła Smoleńskiego opisują tortury, prześladowania, a przy tym wytykają światu milczenie, bo przecież cisza oznacza zgodę na czynienie zła.

Mieszkańcy kraju opowiadają także o kolejnej krzywdzie, jaka stała się ich udziałem. O okupacji, bo właśnie tym była dla nich obecność wojsk koalicji w kraju. Uważają, że zmiany w ich kraju powinny być dokonywane rękami Irakijczyków, nie siłą i przymusem.

Chociaż Amerykanie twierdzą, że przywieźli ze sobą wolność i demokrację, według tubylców przybyli tylko po to, by zabrać ropę, godność i niezależność, by wreszcie upokorzyć ich samych, a także ich religię. Pod wieloma względami zupełnie różni – szyici, sunnici i Kurdowie – tym razem mówią jednym głosem: "Nie obchodzi was szczęście Irakijczyków. Patrzycie tylko na naszą ropę, wyciągacie ręce po cały arabski świat."

Wyznają przy tym, że czują się pokrzywdzeni, prześladowani. Codzienność składa się dla nich ze strzelanin, wybuchów bomb, albo samochodów pułapek. Śmierć rozpływa się w innej śmierci, w koszmarnej rzeczywistości.

Przy pierwszym zetknięciu z tą książką zdecydowanie warto zwrócić uwagę na jej sugestywny tytuł - Piekło w raju. Przed wiekami widły Tygrysu i Eufratu były uznawane za biblijny raj, co więc się zmieniło? Z pewnością sporo, bo Irakijczycy opisujący swoje państwo współcześnie używają słów: "(...) trudno żyć z wiedzą o tym, jak wygląda piekło", które dają do myślenia.

Najmocniejszą stroną reportażu Pawła Smoleńskiego jest bez wątpienia sposób, w jakim zdecydował się on przedstawić czytelnikowi Irak. Autor nie opowiedział o nim własnymi słowami, ale dopuścił do głosu mieszkańców kraju. Dzięki temu stworzony przez niego obraz literacki nie jest zniekształcony, ale do bólu prawdziwy i szczery. Chociaż poszczególne myśli przypadkowych bohaterów tekstu mogą wydawać się subiektywne, zebrane razem tworzą przynajmniej do pewnego stopnia obiektywną całość.

Książka podejmuje bardzo ważny problem. Mówi o okrucieństwie świata, który my na co dzień nazywamy cywilizowanym. Przypomina, że pod naszym okiem toczą się wojny, cierpią i umierają ludzie. Być może reportaże nie trafiają do wszystkich i nie każdemu warto je polecać, ale moim zdaniem z tym konkretnym naprawdę warto się zmierzyć! Podsuwam wam ten tytuł pod nos jako szczególnie polecany.