Stramer recenzja

Na początku wydawało mi się, że ta książka jest trochę nudna. Czekałam aż w końcu coś się wydarzy, jakaś akcja, która nada szybsze tempo tej lekturze. Ale przeczytawszy ją całą zrozumiałam, że chyba był to zamierzony efekt autora.
Powoli, bez większych sensacji, poznajemy życie rodziny Stramerów. Jest początek XX w kiedy żydowski chłopak wraca z Ameryki do Tarnowa dla Rywki, swej młodzieńczej miłości. Zaprzepaszcza szansę by przejść drogę od pucybuta do milionera i zostać właścicielem fabryki lub sieci sklepów z biżuterią gdzieś na Times Square. Buduje za to swoje biedne gniazdko na galicyjskiej prowincji.

Na pozór ten brak akcji usypia naszą czujność. Wolne, szare, tarnowskie dni, które wypełniają zabawne historie dojrzewających podrostków. Z czasem, powoli, autor dorzuca jedno zdanie na końcu rozdziału, o antysemickim komentarzu nauczyciela lub powoli rozwijającej swą działalność Młodzieży Wszechpolskiej. Zło na początku jest nieśmiałe, pozwala sobie na drobne epitety, uczynki. Z czasem staje się coraz bardziej bezczelne i bezceremonialne. Ma przyzwolenie, że można.

Stramer to książka o dopiero rodzących się, zabójczych systemach totalitarnych. To opowieść o zagrożeniu, które niesie brak reakcji i poddanie się reżimowi. Ta książka jest też o teraz, o naszych czasach. O tym jak łatwo uśpić naszą czujność gdy zło wchodzi w nasze życie małymi kroczkami po to by za chwilę dudnić tubą na wiecu, w tłumie, że nie każdy ma prawo żyć w miejscu gdzie się urodził, myśleć jak chce czy czuć co chce. Zatrważające jest to jak mało czasu upłynęło od tych strasznych wydarzeń, od Holocaustu i drugiej wojny światowej. Że wciąż znamy kogoś w rodzinie, kto to pamięta i z taką bezmyślnością zapraszamy to znów do siebie i pozwalamy się temu znów panoszyć, biernie przyglądając się . Może ta refleksja nad książką powinna nas zmusić do aktywnego nieprzyzwalania na zło w przestrzeni publicznej.

Mikołaj Łoziński jest wnukiem jednego z bohaterów tej książki co czyni ją jeszcze bardziej ciekawą i wiarygodną.