Zbyt wiele i nigdy dość. Jak moja rodzina stworzyła najniebezpieczniejszego człowieka na świecie recenzja

Bliska krewna prezydenta USA, ściślej biorąc jego bratanica, a jednocześnie psycholożka, przedstawia w tej głośnej książce psychologiczny portret Trumpa. No cóż, jak mało kto jest do tego predestynowana, bo zna z autopsji intymne szczegóły z życia rodziny, z drugiej strony w obiektywizm książki można wątpić; autorka ma zdecydowanie negatywny stosunek do prezydenta, niemniej rzecz z pewnością warta jest przeczytania.

Kluczem do zrozumienia osobowości Trumpa jest atmosfera panująca w domu rodzinnym: schorowana, nieobecna, bierna matka, która nie potrafiła dać dzieciom miłości i dominujavcy, despotyczny ojciec, Fred, który wg autorki był socjopatą. Ów Fred był odnoszącym sukcesy deweloperem, który dorobił się fortuny budując dotowane przez radę miejską domy w Nowym Jorku. Z drugiej strony był to zimny emocjonalnie człowiek nie znoszący słabości oraz porażek: „Fred miał sprecyzowane poglądy na temat funkcjonowania tego świata – w życiu może być tylko jeden zwycięzca, wszyscy pozostali to przegrani (koncepcja, która zasadniczo wykluczała możliwość dzielenia się z innymi), a dobroć jest słabością.” W jego świecie liczyły się jedynie pieniądze: kto miał ich mało był zerem. Dlatego Fred nie cenił swego brata Johna, wykładowcy na MIT, pewnie dlatego, że nie zarabiał wystarczająco dużo. A w domu Fred tyranizował wszystkich, dość powiedzieć, że dzieci do końca jego długiego życia nie były w stanie mu siev sprzeciwić.

A potem mamy dramatyczną historię starszego brata Donalda, Freddy'ego, ojca autorki, który był szykowany na następcę Freda, ale wybrał to co lubił: zawód pilota. Oczywiście Fred kompletnie to zanegował, a Freddy tak się tym przejął, że zrezygnował z latania, wpadł w alkoholizm i inne choroby i zmarł w biedzie po czterdziestce. Niebywały przykład uzależnienia dorosłego człowieka od opinii rodzica (tak samo było z resztą rodzeństwa), ale to nie jest tak rzadkie jak się wydaje.

Natomiast Donald nie sprzeciwiał się ojcu i objął po nim interes deweloperski, z tym, że zarządzał nim kiepsko, bo wbrew pozorom to całkiem marny biznesmen, który nie pomnożył majątku Freda. Ale za to przejął cechy charakteru ojca, poza tym: „Dramat Donalda polegał na tym, że wojownicza, sztywna osobowość, którą stworzył, by chronić się przed grozą wczesnego odrzucenia, oraz obserwacja przemocowych zachowań ojca wobec Freddy’ego uniemożliwiły mu kontakt z innymi ludźmi i własnymi emocjami.” Poza tym: „jego chełpliwość i fałszywa zuchwałość nie są skierowane do obecnej przed nim publiczności, lecz do publiczności złożonej z jednego tylko człowieka – jego nieżyjącego od lat ojca.” I jeszcze: „Donald w dużej mierze przypomina dziś samego siebie z czasów, gdy miał trzy lata: jest niezdolny do rozwoju, uczenia się czy ewoluowania, nie umie panować nad swoimi emocjami, nie potrafi gromadzić i analizować informacji. Jego potrzeba afirmacji jest tak silna, że zdaje się nie dostrzegać, iż największa grupa jego zwolenników to ludzie, z którymi nie chciałby być widziany gdziekolwiek poza wiecem wyborczym.” I taki to człowiek rządzi najpotężniejszym państwem świata... A co się będzie działo gdy przegra wybory – wolę nie myśleć...

Oprócz ciekawych rozważań jest w książce sporo chaosu i wiele dłużyzn, za dużo np. pisze autorka o upadku swojego ojca, Freddy'ego. Nużą szczegółowe opisy nieudanych przedsięwzięć biznesowych Donalda Trumpa. Niezbyt ciekawa jest też historia wydziedziczenia autorki: jako córka 'czarnej owcy' w rodzinie nie miała prawa do żadnej części majątku dziadka a w jej wydziedziczeniu sporą rolę odegrał wujek Donald. Można więc domniemywać że książka jest formą osobistego rewanżu, niemniej to interesująca lektura ze względu na opis toksycznego domu rodzinnego Trumpa i jego wpływu na osobowość prezydenta USA. Poza tym każdy portret psychologiczny wpływowego polityka jest bardzo ciekawy.