Ten się śmieje, kto ma zęby recenzja

Najnowsza książka Zyty Rudzkiej jest monologiem Wery trudniącej się strzyżeniem panów, właścicielki firmy: 'Wera. Zakład fryzjerski męski', kobiety prostej i twardej, ale na swój sposób mądrej życiowo. A jej opowieść zaczyna się zdaniem: „Trudno o dobre buty dla nieboszczyka.”, bo Wera właśnie żegna swojego długoletniego partnera – Dżokeja, facet rzeczywiście ścigał się na koniach.

Przy okazji przygotowań do pogrzebu Dżokeja snuje Wera opowieść o swoim życiu, które jej nie rozpieszczało, dość wcześnie nauczyła się być twardą: „Jak ktoś do mnie z mordą, zaraz w pysk daję. A nie lubię, bo jak już zaczynam dawać, na jednym razie się nie kończy.” Właściwie jedyną przyjemnością był w jej życiu seks, uprawiany zarówno z mężczyznami jak i z kobietami, chyba nawet ważniejszy ten z kobietami.

Bohaterka książki jest osobą bardzo samotną, nikt jej nie wspiera ani nie pomaga w przygotowaniach do pogrzebu męża. Właściwie jedynym jej przyjacielem jest stareńki pies Waciak. Wera cierpi też biedę, zmuszona jest wyprzedawać wszystko z mieszkania, żeby przeżyć, dochodzi wręcz do tego, że udaje się do dostawcy elektryczności z prośbą o wyłączenie światła, bo nie ma pieniędzy na opłacenie rachunków. W tym sensie książka jest wręcz tragiczna, chociaż ów tragizm jest ukryty pod soczystym językiem Wery.

Bowiem największym walorem książki jest język, mięsisty, pełen soczystych zwrotów, to prawdziwe odkrycie, ale od dawna wiadomo, że Zyta Rudzka jest prawdziwą mistrzynią słowa; parę przykładów, które mnie rozbawiły. Oto Wera charakteryzuje sąsiadkę: „Stroiła się na wyższą grzędę, a wykształcenie średnie niepełne. Takież zęby.” Albo mówi narratorka o sobie: „Mnie do rany lepiej nie przykładać, zaraz gangrena pójdzie.” Jest takich kwiatków więcej, myślę sobie, że książka świetnie wypadłaby jako audiobook w wykonaniu dobrej aktorki (po przeczytaniu książki dowiedziałem się, że powstał audiobook, niestety do niego nie dotarłem), również aż się prosi, żeby zrobić z niej monodram.

Muszę powiedzieć, że zmęczyła mnie ta książka pokazująca ciemne i niskie strony życia. Poza tym niewiele się w niej dzieje, ot mamy kilka dni od śmierci Dżokeja do jego pogrzebu wypełnionych wspomnieniami Wery o życiu i szczegółami organizacyjnymi dotyczącymi przygotowań pochówku; kto chodził za pogrzebem, wie, że jest tam trochę ganiania i załatwiania, Rudzka opisuje ów proces nader realistycznie.

To świetna proza, ale jakoś mnie nie porwała.