Ludzkie potwory. Kobiety Mansona i banalność zła recenzja

Reportaż „Ludzkie potwory” budzi spore emocje i nie chodzi tu bynajmniej tylko o emocje dotyczące bestialskich morderstw z 1969 roku. Przede wszystkim polski tytuł książki trochę wprowadza w błąd. Sięgając po tę pozycję, czytelnik spodziewa się, że dostanie analizę psychiki kobiet, które znalazły się w kręgu Mansona. I poniekąd dostaje to, ale jest też pewien dodatek – w książce bardzo silnie zaznaczone jest „JA” Autorki. Pisze ona o swoim życiu, żydowskości – w jakiś sposób próbuje to połączyć z opisywaną historią, jednak dzieje się to z różnym skutkiem, ja osobiście nie widzę wystarczających powodów do takich zabiegów.

Niestety jej wspomnienia czasami bywają dość infantylne i stanowią najsłabsze ogniwo całości. Autorka przedstawiając sytuacje ze swojego życia chyba też nie zdawała sobie sprawy z tego, że na niektóre wydarzania czytelnik będzie patrzeć z innej perspektywy niż ona. Ja osobiście kilkukrotnie nie zgadzałam się z jej rozumowaniem, jej przedstawienie rodziców jako osób bardzo prawych i moralnych kłóciło mi się z ich postępowaniem. To z kolei rzutowało na moje postrzeganie jej podejścia do sedna opisywanego problemu.

Już w przedmowie córka Autorki niejako dystansuje się od metod badawczych stosowanych przez matkę. Bo oto Nikki Meredith przez kilkadziesiąt lat odwiedzała Pat i Leslie w więzieniu, a co za tym idzie, nawiązała się między nimi nić porozumienia, a w przypadku Leslie nawet przyjaźń. Czy w tej sytuacji można mówić o obiektywizmie? Oczywiście, że nie i w książce widać to jak na dłoni.

Dużym plusem książki jest przytaczanie przez Autorkę wielu badań nad psychiką ludzką, nad naszą skłonnością do czynienia zła. Nikki Meredith próbuje te badania odnieść nie tylko do Rodziny Mansona, naczelnym pytaniem jej książki jest: „Dlaczego?”. Na uwagę zasługuje też próba osadzenia tych morderstw w szerszym kontekście – popularności Hitlera, Holokaustu, antysemityzmu, ludobójstwa w Rwandzie czy wydarzeń z września 2001 roku.

Książka nie jest zła, czyta się ją płynnie, można jednak zauważyć u Autorki chyba typową dla amerykańskich twórców tendencję. Jest to nadmierne eksponowanie własnej osoby, swego rodzaju „gadatliwość” odbiegającą od głównego tematu. Niemniej jednak Nikki Meredith udało się odtworzyć atmosferę tamtych dwóch nocy 1969 roku. Czy jej sympatia dla opisywanych osób znacząco wpłynęła na kształt całości? Mimo wszystko trudno powiedzieć. Wydaje mi się jednak, że trzeba pamiętać o podstawowej rzeczy (o czym Autorka zdaje się czasem zapominać): niezależnie od tego jakie były przyczyny działań sprawców, ich motywy, ograniczenia – śmierć siedmiu osób pozostaje bezsprzecznym faktem, którego (w moim mniemaniu) nie da się odpokutować.