Gdziekolwiek spojrzysz recenzja

Całą serię opisałem tu: Cokolwiek wybierzesz. Kimkolwiek jesteś. Gdziekolwiek spojrzysz. [seria: Ukryta sieć], Jakub Szamałek [ 23-25 | 2021 ] – atypowy

Jeżeli nie kojarzycie twórczości Jakuba Szamałka, to warto to zmienić. Ten autor młodego pokolenia (pozwolę sobie na takie określenie, bo jest starszy ode mnie raptem o rok, a ja wciąż się jeszcze łudzę…) mógł umknąć tym, którzy regularnie nie sprawdzają nowości wydawniczych. Ja pierwsze dwie części serii przeczytałem w marcu 2020, a dopiero ostatnio się zorientowałem, że w październiku do księgarni trafiło zamknięcie tej trylogii. Niezwykle aktualnej, a może nawet coraz bardziej aktualnej trylogii. Świeżo opisane tutaj scenariusze z pogranicza cyfrowej fantastyki, na naszych oczach (albo właśnie tam gdzie nasz wzrok nie sięga) stają się nową rzeczywistością. Niebezpieczną rzeczywistością.

Zbyt wiele nie mogę Wam napisać o Jakubie Szamałku, ale jedno jest pewne – chłopak potrafi tworzyć scenariusze. Może wypadałoby przedstawić go przede wszystkim jako doktora archeologii po Oxfordzie i Cambridge, jako stypendystę fundacji Billa Gatesa, ale wydaje mi się, że znacznie więcej osób miało z nim kontakt (choć nieświadomie) poprzez blisko 10 letnią już współpracę ze studiem CD Projekt. Tak, to jest to polskie studio, które odpowiada za stworzenie gry Wiedźmin 3, zgarniającej swego czasu wszystkie światowe nagrody, a Jakub Szamałek był nie tylko jej współscenarzystą, ale sam wygląda nieco jak Geralt z Rivii. Co prawda mimo dwóch podejść nie ukończyłem Wiedźmina na konsoli, ale w przypadku Ukrytej Sieci – wchłonąłem całość bardzo szybko, i czekam na kolejne książki spod klawiatury pana Jakuba.

Nie chcę w tym miejscu pisać nic o fabule, ani bohaterach. Zachęcam by samemu się zapoznać z tą trylogią klasyfikowaną jako thriller. Parę słów jednak o stylu, nie od eksperta, ale od zwykłego czytelnika. Jakub Szamałek kreśli postaci oraz wydarzenia z niebywałą lekkością i dużą dozą dobrego humoru. W sposób zrozumiały dla laika tłumaczy nam również pewne procesy związane z funkcjonowaniem w sieci. Zrozumiesz jak tworzy się „klikalne” artykuły w internetowych portalach i dlaczego tak łatwo się na nie nabieramy. Przemyślisz czy nie warto zmienić hasła do bankowości internetowej co jakiś czas. Zastanowisz się dwa razy zanim podłączysz swoją komórkę do kabla z nieznanego źródła… Opis tych kwestii wychodzi panu Jakubowi świetnie, nieco gorzej, w moim subiektywnym odczuciu, wychodzi mu opis relacji damsko-męskich. Ale biorąc pod uwagę, że to doktor archeologii od 10 lat zaangażowany w tworzenie gier komputerowych, to i tak nie jest źle. Dla mnie po prostu pewne opisy były zbyt dosadne, łopatologiczne albo nie pozostawiające przestrzeni na troszkę domysłu (co w przypadku opisu na przykład darknetu czy sztucznej inteligencji jest wielkim plusem, dającym mi szansę pojąć choć odrobinę tę kwestie).

Nie będę ukrywał, że są książki przez, które ciężko mi przebrnąć, a czasem nawet się poddaję. W tym wypadku sam nie wiem kiedy przeczytałem te trzy tomy. Wielokrotnie książki te mnie rozbawiły (przynajmniej do tego stopnia, że głośno wypuściłem powietrze nosem), ale nie to jest ich największą wartością. Thriller niesie w sobie ładunek grozy, i muszę przyznać, że w Ukrytej sieci zdecydowanie go nie brakuje. Można by się pokusić nawet o stwierdzenie, że mamy tu do czynienia ze swoistą dystopią, ukazującą nam nieuniknioną przyszłość, do której doprowadzi rozwój technologii, sieci oraz inwigilacji, na którą sami się zbyt chętnie zgadzamy.

Historia opowiedziana przez Jakuba Szamałka nie tylko mnie pochłonęła na kilka wieczorów. Zmusiła mnie też do zadania sobie ważnych pytań odnośnie mojego bezpieczeństwa w sieci. Każdy z nas powinien o tym pomyśleć. Po przeczytaniu pierwszych dwóch tomów zmieniłem większość haseł i szereg ustawień w posiadanych przeze mnie urządzeniach. Wiem jednak, że niestety nadal należy mi się miano ignoranta, które pasuje do większości użytkowników Internetu. Wydaje nam się, że gdy nie mamy nic do ukrycia, nie mamy zupełnie czym się przejmować. Tej kwestii również pośrednio dotyka Ukryta sieć zwiększając świadomość czytelników w temacie cyberprzestępczości:

Kto jest bez winy niech pierwszy rzuci kamieniem! Kto choć raz nie ściągnął aplikacji z niepewnego źródła. Kto choć raz nie przeklikał wszystkich próśb o dostęp do rejestru połączeń, galerii i aparatu w telefonie, bezmyślnie je akceptując. Niby wiemy, że w sieci nic nie ginie, ale nie myślimy korzystając z Internetu, że możemy stać się łatwym celem ataku kogoś, z kim nie chcielibyśmy mieć nic do czynienia. Wierzymy w anonimowość.

Nie do końca zdajemy sobie sprawę z tego jak łatwo dajemy sobą manipulować, bo też nie do końca chcemy o tym wiedzieć. W dzisiejszych czasach mamy dostęp do wielu sprawdzonych informacji, ale też jednocześnie zalewani jesteśmy całym strumieniem fałszywych informacji, których nie mamy ochoty albo siły weryfikować. Zwłaszcza w dobie korona wirusa puściła tama i zalała nas cała fala teorii na temat tego „co-tak-naprawdę” się dzieje. Ale kluczowa jest tu właśnie prawda, a tę jak mawiał Józef Piłsudski – każdy ma swoją, podobnie jak wiemy co.

O tym jakie są konsekwencje życia w czasach post-prawdy w społeczeństwie uzależnionym od sieci mówi więcej tom drugi (Kimkolwiek jesteś) dotykający kwestii manipulowania wyborami politycznymi. To nie jest niestety political-fiction. To co zostało opisane od lat się już dzieje, i mimo, że powstały na ten temat rzetelne dokumenty – wcale nie ukróciło to tego rodzaju nadużyć. Zwłaszcza, że na część z tych działań wciąż nie ma paragrafów, a ci, którzy za tym stoją są z roku na rok coraz kreatywniejsi w pomysłach na to jak wpływać na wyborców:

Mój ostateczny werdykt – warto przeczytać. Jeśli sięgniecie po te książki to w pakiecie z dość mroczną historią otrzymacie dość niepokojącą diagnozę dzisiejszych czasów i materiał do przemyśleń na temat osobistego bezpieczeństwa w sieci.