Niepowstrzymani recenzja

Po książkę Harariego zaadresowaną do dzieci sięgnąłem z czystej ciekawości, chciałem zobaczyć jak tłumaczy młodym czytelnikom początki historii ludzkości. No i wpadłem, bo pięknie, zajmująco to napisane, ma izraelski historyk niewątpliwy talent pisania jasno i ciekawie o trudnych sprawach. Książka jest trochę taką wersją light początkowych rozdziałów 'Sapiens', ale można też ją czytać niezależnie.

Rzecz jest oparta na badaniach naukowych, niemniej tezy Harariego wielu czytelników mogą zbulwersować, weźmy na przykład tytuł pierwszego rozdziału: 'Ludzie to zwierzęta'. Potem klarownie wyjaśnia Harari istotę teorii ewolucji, która między innymi polega na powolnych zmianach: „Jest to jedno z wielkich praw rządzących życiem: małe zmiany, których nikt nie zauważa, kumulują się z czasem i stają się wielkimi zmianami. Dotyczy to nie tylko ewolucji, ale także wielu innych rzeczy w przyrodzie.”

Dosyć jest ostrożny autor w swojej narracji, pisze: „Jest wiele rzeczy, których nie wiemy o przeszłości, a jeśli czegoś nie wiemy, zawsze najlepiej powiedzieć: „Nie wiem”. W nauce takie powiedzenie „nie wiem” jest szczególnie ważne.” Istotne to słowa w czasach gdy spotyka się tylu emanujących pewnością siebie ludzi znających odpowiedź na każde pytanie.

Sporo pisze Harari o naszych praprzodkach, sapiensach, twierdzi, że pokonali oni wszystkie inne rodzaje ludzi (neandertalczyków, denisowian etc.), bo „jako jedyni umieli współpracować w dużych grupach, nawet z nieznajomymi.” No nie wiem, może po prostu mieli lepiej pracujące mózgi, w każdym razie sprawa jest do dziś nie do końca jasna.

Ciekawe są rozważania o ludziach w epoce kamienia i o tym jak wiele zachowań z tamtego okresu wciąż pozostało (np. małe dzieci instynktownie boją się pająków, ale nie samochodów).

Frapująca opowiada Harari o naszych praprzodkach, myśliwych-zbieraczach: o ich życiu, pracy, zwyczajach, wiedzy, diecie. A potem pisze, że dzień, w którym ludzie dotarli na Australię (około 50 tys lat temu) jest jednym z najważniejszych w dziejach, dlaczego? Bo w krótkim czasie sapiensi wybili wszystkie olbrzymie zwierzęta na tym kontynencie, wtedy to: „my, ludzie, staliśmy się najgroźniejszymi zwierzętami na świecie – władcami planety Ziemia.” Jak to się ludziom udało i dlaczego właśnie w Australii, a nie wcześniej w Afryce czy Europie? Nie zdradzę, przeczytajcie!

Kończy Harari książkę poruszającą historią największego zwierzęcia – wieloryba, który został prawie wybity przez człowieka, na szczęście niektórzy ludzie zaangażowali się w ich ochronę i odnieśli sukces, niemniej walka wciąż trwa. Zachęca autor młodych czytelników, aby aktywnie uczestniczyli w ratowaniu wielorybów i innych zwierzą, którym grozi wyginięcie.

To piękna, czasami porywająca książka, która zasługuje na to, by być podręcznikiem szkolnym, ale raczej nie w naszym kraju, tu panuje inna narracja...

Czytałem ebooka, ale warto też sięgnąć do książki ze względu na piękne ilustracje Ricardo Zaplana Ruiza.