Gdy życie prawie wymarło. Tajemnica największego masowego wymierania w dziejach Ziemi recenzja

Czy wiecie, że największym wymieraniem na Ziemi nie było bynajmniej to, które wymiotło z biosfery dinozaury? Pod koniec permu, 245–252 mln lat temu, doszło do wymierania, które udało się przeżyć zaledwie co dziesiątemu żyjącemu na Ziemi gatunkowi. Szczęście w nieszczęściu, przeżyli i dalecy przodkowie istot, które miały wyewoluować i stać się Homo sapiens. Nami. 

O tej właśnie katastrofie na skalę globalną traktuje "Gdy życie prawie wymarło" M. Bentona. (mówię o wyginięciu gatunków, nie o przeżyciu naszego dalekiego przodka).

"Gdy życie prawie wymarło" Michaela Bentona to jedna z tych doskonale napisanych książek, co do których mam ambiwalentne odczucia. Nie dlatego, że brakuje mi w nich faktów, informacji czy też dlatego, że jestem zirytowana językiem. Nie. Po prostu za mało mam "cukru w cukrze"

Zarówno Benton jak i wydawca zapowiadają, że jest to książką o wymieraniu permskim, tymczasem sam epizod sprzed 250 milionów zajmuje w niej stosunkowo niewiele miejsca. 

Czy zatem warto…?

Nie, zdecydowanie warto.

Po pierwsze, poznajemy tytanów geologii, poznajemy naukowe początki tej nauki i jej wielkich założycieli, jak Lyell. Poznajemy pierwszych paleontologów i dowiadujemy się, jak stopniowo hobby stawało się nauką. Benton pokaże nam, jak blisko geologia jest związana z paleontologią. 

Po drugie, mamy szansę poznania najważniejszych koncepcji związanych ze zmianami i wymieraniami. Czy te ostatnie w ogóle się wydarzyły? Jeśli tak, były stopniowe, czy szybkie? Jak zbiera się i ocenia dowody? 

Po trzecie, Benton w skrócie pokazuje nam historię życia na Ziemi i dokładnie wskazuje, gdzie zdarzały się katastrofalne w skutkach zdarzenia o globalnej skali. 

Po czwarte, przyjrzymy się, jak wyglądało życie w okresie permskim. Ukształtowanie kontynentów, gatunki, warunki. 

Tyle że dopiero po tym kursie początkowym czytelnik dostaje to, po co przyszedł: wymieranie permskie. Na samym końcu książki. 

Rozumiem budowanie napięcia, ale akcenty chyba jednak nie zostały najlepiej rozłożone. 

Co jest zaletą książki? Jej warstwa faktograficzna, wykraczająca znacznie poza tematykę zdefiniowaną w tytule. Plus rysunki. Dinozaury znamy wszyscy, wiemy, jak wyglądały. Wielkie płazy i gady ssakokształtne już nie są nam tak dobrze znane. 

O minusach pisałam powyżej. 

I jeszcze jedno, chciałabym pokazać, jakiego obrazu używa Michael Benton w "Gdy życie prawie wymarło" opisując wzrost życia na naszej planecie i wymierania:

"Ziemskie życie można porównać do wielkiego drzewa, które wiele miliardów lat temu wykiełkowało z pojedynczych gatunków, a potem zaczęło rosnąć i wypuszczać gałęzie w miarę pojawiania się nowych organizmów. Pojedyncze pędy gdzieniegdzie zamierają, ale drzewo cały czas pnie się do góry. Podczas masowych wymierań zniszczeniu ulega znaczna część jego korony, jakby rzucił się na nią jakiś szaleniec z siekierą. Całe konary i gałęzie zostają brutalnie usunięte." [s. 15]

W historii Ziemi wymierania powodował wulkanizm, uderzenie planetoidy, gwałtowne zmiany klimatu. Pamiętajmy o obrazie szaleńca z siekierą, bo wymieranie, które po cichu się właśnie dzieje, jest powodowane przez nas.