Materiał dowodowy. Szkice drugie recenzja

"Materiał dowodowy" Romana Zimanda powstał z ludzkiej potrzeby autora, by wyjaśnić sobie i innym problemy społeczne, z jakimi musiano zmierzyć się w Polsce w drugiej połowie XX wieku. Najpierw przemyślenia mają charakter ogólny, później stają się coraz bardziej osobiste, aż wreszcie urastają do krytyki własnych wyborów ideologicznych w młodości.
Roman Zimand uwydatnia dylematy w zasadzie narodowej i roztrząsa je na przykładzie ówczesnej sytuacji politycznej w Europie i Polsce. Ponadto zajął się dość obszernie tematem wzajemnych stosunków polsko-żydowskich. Starał się znaleźć przyczyny istnienia antysemityzmu oraz polonofobii, przy czym zapewnia, że rezygnuje ze skrajności stylistycznej celem poszukiwania kompromisu. Jego przemyślenia są umotywowane i prowadzą do wielu interesujących wniosków.
Język tego utworu jest dość specyficzny, pod tym względem, że łączy słownictwo naukowe z wypowiedziami mocno ekspresyjnymi. Daje to efekt bezpośredniego komentarza autora do szarej teorii i ułatwia odbiór książki.
Kolejne rozdziały mają charakter pamiętnika, autor dzieli się swoimi wspomnieniami z dzieciństwa, zaznacza różnice w postrzeganiu świata na różnym etapie swojego życia, pisząc o rzeczach tak bardzo codziennych i elementach składających się na życie prywatne, rodzinne, że ciężko uwierzyć iż wstępem był wywód o charakterze socjologicznym. Mogłoby się wydawać, że temu dziełu brak kompozycji, że to taki misz masz, ale po chwili refleksji, całość zyskuje kontekst, a sens zostaje przez taki zabieg lepiej wyeksponowany.
W "Przedmowie" podkreślona została wartość tej książki jako swoisty przekrój świadomości inteligenckiej w PRL. Muszę przyznać, że się z tym zgadzam. Wywody na temat socjologii oparte na definicjach nie byłyby dla mnie interesujące bez tła osobistego światopoglądu i uważam, że czytając tę książkę należy to mieć na uwadze, by wyciągnąć z niej bogactwa pełnej charakterystyki inteligenta żyjącego w czasach komunizmu.

Książka z Klubu Recenzenta serwisu nakanapie.pl.