Czy Bóg wybaczy siostrze Bernadetcie? recenzja

Justyna Kopińska w reportażu Czy Bóg wybaczy siostrze Bernadetcie? podejmuje jedno z najbardziej wstrząsających zagadnień współczesnej Polski – systemowe przyzwolenie na przemoc w ośrodkach wychowawczych. Ta książka to nie tylko opis konkretnej sprawy, która zakończyła się wyrokiem skazującym dla siostry Bernadetty, ale także przerażające świadectwo obojętności i znieczulicy instytucji oraz ludzi, którzy mieli chronić najsłabszych.

Autorka przedstawia historię Ośrodka Wychowawczego w Zabrzu, gdzie przez ponad trzy dekady dochodziło do przemocy fizycznej, psychicznej i seksualnej wobec wychowanków – dzieci i dorosłych, w tym osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi. Kopińska krok po kroku odkrywa przed czytelnikiem mechanizmy działania tego miejsca, ukazując, jak łatwo władza może zostać wypaczona, gdy brakuje nadzoru, a hierarchiczna struktura sprzyja ukrywaniu prawdy.

Jednym z najmocniejszych punktów książki jest jej forma – precyzyjna, niemal chirurgiczna w swojej szczegółowości. Kopińska oddaje głos zarówno ofiarom, jak i sprawcom, co pozwala na wielowymiarowe spojrzenie na tragedię. Relacje byłych wychowanków są niezwykle bolesne w odbiorze – ich emocjonalne opisy, pełne cierpienia i traumy, pokazują, jak głęboko przemoc odcisnęła się na ich psychice. Jednocześnie autorka nie pozwala zapomnieć, że za każdym aktem przemocy stał człowiek – siostra zakonna, która zamiast chronić, krzywdziła.

W książce wielokrotnie powraca pytanie o odpowiedzialność. Kopińska zastanawia się, jak to możliwe, że przez tyle lat nikt nie interweniował, mimo wyraźnych sygnałów o nadużyciach. Obraz zaniedbania instytucjonalnego, jaki się z tego wyłania, jest zatrważający. Nauczyciele, kuratorium, lokalna społeczność – wszyscy zdawali się odwracać wzrok, co pozwoliło na utrwalenie patologii. Ta cisza, wynikająca z lęku, konformizmu czy braku odwagi, jest równie przerażająca co same akty przemocy.

Kopińska podejmuje także próbę zrozumienia motywacji siostry Bernadetty i innych oprawczyń. Nie usprawiedliwia ich działań, ale stawia pytania o to, co mogło ukształtować w nich taką brutalność. Czy były to traumatyczne doświadczenia z przeszłości, system zakonu, który tłumił emocje, czy po prostu brak empatii? Te rozważania dodają głębi i zmuszają czytelnika do refleksji nad naturą zła.

Język reportażu jest prosty, ale pełen emocji. Kopińska nie unika trudnych tematów, przedstawia fakty bez upiększeń, co sprawia, że książka uderza swoją brutalną szczerością. Każda strona wywołuje emocje – gniew, smutek, niedowierzanie.

Czy Bóg wybaczy siostrze Bernadetcie? to lektura trudna, ale konieczna. To książka, która nie pozwala zapomnieć o ofiarach systemowej przemocy i zmusza do zastanowienia się, jak można zapobiegać podobnym tragediom w przyszłości. Kopińska stworzyła reportaż, który nie tylko dokumentuje, ale także oskarża i prowokuje do działania. To pozycja obowiązkowa dla każdego, kto chce zrozumieć, jak głęboko zakorzenione mogą być mechanizmy zła w naszym społeczeństwie.

Dobrze, że są takie książki...