W sieci natrętnych myśli. Jak uwolnić się od bezustannej walki z lękiem i niepokojem recenzja

Książka jest jednym z kilku poradników, wydanych ostatnio, których mają pomóc w radzeniu sobie z lękiem. Wyróżnia ją to, że napisana jest przez profesjonalnych psychologów, a jej zalecenia oparte są na solidnych podstawach naukowych.

Autorzy stawiają nieoczywistą tezę, że „najlepszym sposobem na wyzwolenie się z niewoli lęku jest pogodzenie się z nim, oswojenie go, a nawet wyjście mu naprzeciw.” Metodą omawianą w książce jest ACT (acceptance and commitment therapy) czyli terapia akceptacji i zaangażowania, nowa gałąź psychoterapii, zyskująca ostatnio popularność, ale też mająca solidne oparcie w badaniach naukowych. ACT definiuje funkcjonowanie człowieka w ramach sześciu kluczowych procesów: kontakt z chwilą obecną, defuzja poznawcza, akceptacja, określanie wartości, zaangażowane działanie, „Ja” jako kontekst. Wszystkie te procesy są szczegółowo omówione w kolejnych rozdziałach książki w kontekście radzenia sobie z lękiem i innymi trudnościami życiowymi.

Bardzo zaciekawiła mnie koncepcja 'defuzji poznawczej'. Chodzi o to, aby nie identyfikować się z treściami własnych myśli (wtedy mamy fuzję poznawczą) a traktować je czym naprawdę są, to: „zbiór słów powstający w umyśle.” Dotyczy to zwłaszcza natrętnych myśli związanych z lękiem, np. „Wypadnę fatalnie w czasie publicznego wystąpienia”. Autorzy twierdzą, że lepiej nie kontrolować, czy tłumić owych myśli, proponują żeby nabrać do nich dystansu (defuzja poznawcza!) popatrzeć na nie z boku. Przy okazji przedstawiają kilka bardzo pomysłowych ćwiczeń na ten temat.

Interesująco piszą też autorzy o akceptacji, oto z perspektywy ACT akceptacja oznacza: „świadome przyjmowanie otwartej i chłonnej postawy wobec doświadczeń, które spotykają nas w życiu, nawet jeśli te doświadczenia są odbierane jako bardzo negatywne.” Zatem, jeśli postanawiamy, że coś nie powinno zaistnieć (np. „Nie mogę sobie pozwolić, żeby wyjść na głupka przed kolegami”), eliminujemy istotne doświadczenia życiowe i świadomie zamykamy się w bardzo ograniczonej przestrzeni.

Z kolei rozważania o wartościach i zaangażowaniu napisane są dosyć mętnie, nie jestem pewien, czy do końca je zrozumiałem.

W moim rozumieniu proponowana metoda propaguje przede wszystkim elastyczność psychologiczną, którą autorzy definiują jako „zdolność czerpania z bogatego zestawu możliwych zachowań oraz swobodnego dokonywania wyborów i działania zgodnie z tym, na czym ci w życiu zależy.” Chodzi o to aby się otwierać na nowe wyzwania i nie być w życiu sztywnym jeśli chodzi o zachowania, emocje, wartości. W tym kontekście książka nie traktuje jedynie o lęku, ale stanowi propozycję ogólnej zmiany nastawienia do życia.

Jest to z pewnością bardzo inspirująca ale wymagająca pozycja, poza tym parę rozdziałów jest niezbyt jasno napisanych. Wielkim atutem książki są liczne i pomysłowe ćwiczenia, które pozwalają zastosować w praktyce prezentowane teorie. Rzecz godna polecenia dla wszystkich interesujących się rozwojem osobistym.