Wyznaję recenzja

Do książki Cabré przymierzałem się od dłuższego czasu, bo zewsząd słyszałem entuzjastyczne opinie. Czytałem ją długo, prawie dwa miesiące miałem różne momenty: zaciekawienia, ale też niechęci, znudzenia, chciałem lekturę odłożyć na czas nieokreślony, ale jakoś ją skończyłem.

W czasie lektury miałem skojarzenia z 'Rękopisem znalezionym w Saragossie' Potockiego, bo też mamy do czynienia z powieścią szkatułkową. Dominują w książce dwie historie, po pierwsze opowiada Cabré życie Adriana Ardèvola, filozofa żyjącego w XX wieku w Barcelonie. Drugim centralnym wątkiem jest szczegółowa historia skrzypiec wykonanych przez lutnika z Cremony, Lorenzo Storioniego w w XVIII wieku. Dowiadujemy się nawet gdzie rosły drzewa, z których został stworzony instrument i jak przez wieki przechodziły z rąk do rąk, wreszcie zakupił je Feliks Ardèvol, ojciec Adriana, a później zostały własnością samego Adriana.

Oprócz tego mamy w książce masę dygresji i innych wątków, na przykład opowieści o Świętej Inkwizycji i Holokauście, obie przerażające. Albo historię o doktorze Buddenie, który przeprowadzał straszne eksperymenty na więźniach w Auschwitz-Birkenau, a potem przez całe życie szukał odkupienia za swoje zbrodnie; te opowieści można traktować jako niezależne opowiadania. Rzecz jednak jest bardziej skomplikowana, bo na przykład postać Buddena występuję w książce tu i tam, chronologia historii jego życia jest też zaburzona. Pojawiają się też postacie znane z historii jak komendant Auschwitz-Birkenau Rudolf Höss czy wybitny filozof Isaiah Berlin.

Napisane to wszystko olśniewająco warsztatowo, pełne głębokich rozważań o sztuce i pięknych zdań, na przykład mówi Adrian: „Zarejestrowałem w głowie całe swoje dzieciństwo niczym slajdy z obrazami Hoppera, emanujące zaraźliwą, tajemniczą samotnością.” Niemniej jakoś książka mnie nie zachwyciła, tylko rozdziały o demencji Adriana były poruszające, poza tym chłód.

Myślę sobie, że warto byłoby przeczytać rzecz całą po raz drugi, pięknie o tym mówi w książce Isaiah Berlin: „Książki, która nie zasługuje na ponowne przeczytanie, nie warto było czytać w ogóle.[...] Ale dopóki jej nie przeczytamy, nie wiemy, czy zasługuje na drugie czytanie”. Niestety naprawdę nie mam siły na powtórną lekturę, może kiedyś...

Po tej książce dostałem alergii na opasłe dzieła, wybieram na jakiś czas książki krótkie.