Bajki robotów recenzja

Szukając ciekawego audiobooka (nie tak o to łatwo), sięgnąłem do książki Lema czytanej wiele lat temu i prawie zapomnianej. Jak zwykle się nie zawiodłem. Niebywała wyobraźnia mistrza stworzyła tym razem bajki opowiadane małym robotom przez duże roboty, jeśli występuje w nich człowiek to zupełnie marginalnie i jako zły charakter.

Sporo w owych historiach różnych smaczków. Mamy oto elektrycerza, który może wygrać z potężnym przeciwnikiem z krainy mrozów jedynie wtedy, gdy nie będzie myślał, bo jak myśli to się rozgrzewa i wszystko wokół niego się roztapia; no i nasz elektrycerz zwycięża, a jak? Przeczytajcie.

Daje też Lem próbki swego nieokiełznanego humoru. Mamy oto okrutnego króla Architora, który wszystkim swoim poddanym kazał nosić zbroje uranowe, w ten sposób nie mogli się gromadzić, bo gdy ich ilość przekroczyła masę krytyczną, to następował wybuch atomowy. Ale i na tego władcę znalazł się sposób.

Jest tam więcej tropów literackich, na przykład bajka 'Doradcy króla Hydropsa' wygląda, jakby wyszła spod pióra Andersena, ale Andersena-robota oczywiście... Bohaterem jest biedny robot-druciarz, który, po wielu przygodach, zwycięża wszystkich możnowładców.

To bajki niby o robotach, ale tło jest znajome: są królowie, kaci, klejnoty jak z opowieści braci Grimm. Wygląda to na wprawkę literacką, ot pisaną dla zabawy i dla zarobku. Ale z doświadczenia wiem, że proza Lema (jak każdego wielkiego pisarza) różnie jest odbierana w różnych okresach naszego życia. Może za kilka lat moja ocena tych historyjek będzie zupełnie inna?

Największym odkryciem w czasie ponownej lektury był język. Oto w wielu opowiadaniach widać wielkie wpływy staropolszczyzny, pisze Lem mocno Sienkiewiczem, sam przyznawał, że często wracał do Trylogii, zachwycając się jej językiem. Niestety interpretacja Borysa Szyca nie oddaje całej głębi i bogactwa języka książki, aktor czyta za szybko i powierzchownie.

Trzy końcowe opowieści w audiobooku o wielkich konstruktorach Trurlu i Klapaucjuszu, nie są częścią oryginalnego wydania, i te są może najlepsze: o maszynie co umiała zrobić wszystko na literę n, o maszynie co upierała się, że dwa razy dwa jest siedem, wreszcie o maszynie do spełniania wszelkich życzeń, sporo tam humoru i dynamizmu, wyraźnie Szyc czuje się w nich lepiej.

Reasumując: powrót do Lema jest zawsze pełen humoru, ale skłania też do refleksji.