Szepty zmarłych recenzja

Dawno, dawno temu, w czasach Agaty Ch., Dashiella H., Raymonda Ch., Conana D. i paru innych, równie wybitnych postaci, żeby pisać dobre powieści kryminalne, wystarczył warsztat pisarski na niezłym poziomie i pomysł na ciekawą intrygę. Niestety, dziś to o wiele za mało. Książek dobrze napisanych, z odpowiednio skomplikowaną fabułą, wydaje się pewnie na świecie po kilka dziennie, a pisze - po kilkaset. Żeby się na tym rynku wybić, zaistnieć, trzeba czegoś więcej, jakiegoś indywidualnego rysu, wyjątkowości, zdolności autora do odnalezienia i pokazania tego, czego współcześni czytelnicy łakną i pożądają, nie zawsze zdając sobie z tego sprawę, a czym nie nakarmili ich jeszcze – do przesytu – inni autorzy.

Czy jesteśmy ciekawi? Jak najbardziej! Kryminalne zagadki od wieków stanowiły rozrywkę milionów czytelników. Czy lubimy się bać? Pewnie, że tak! Stąd spore powodzenie horrorów, które dawkują czytelnikowi lub widzowi dokładnie odmierzoną dawkę strachu. A przynajmniej jego pozorowanej i kontrolowanej wersji, bo przecież to nie czytelnika goni wilkołak, wampir czy pożeracz trupów. Może jest w tym nawet odrobina przewrotnej ulgi, że to nie mnie coś grozi? Ale to już inna sprawa…
I wreszcie, czy lubimy dreszcz obrzydzenia? Oczywiście „my” jest tu jedynie figurą stylistyczną, ja może i nie, wielu ludzi pewnie też nie, ale przecież nie będę tych retorycznych pytań zadawał w formie „wy”, czy „oni”. A więc, czy pożądany może być dreszcz obrzydzenia, wstręt, odraza? Wbrew pozorom, może. O, tak. Jak najbardziej. A dowodzą tego tłumy gapiów gromadzące się w miejscach katastrof, wypadków itp., w których – być może – będzie można zobaczyć trochę krwi, urwaną kończynę, a jak szczęście dopisze, to nawet i zwłoki ofiary.

Simon Beckett poszedł jeszcze dalej, choć może właściwszym określeniem byłoby: posunął się jeszcze dalej. W „Szeptach zmarłych” tym czymś szczególnym, wyjątkowym, clou programu, powiedziałbym, są trupy. Jednak nie takie zwykłe, w końcu w thrillerach nie są one właściwie niczym nadzwyczajnym. Beckett znalazł swój szlagier, a są nim trupy w stanie rozkładu, gnijące zwłoki, resztki ciał ludzkich cuchnące i rojące się od larw.

„Szepty zmarłych” to oczywiście fikcja literacka, ale Ośrodek Badań Antropologicznych w Tennessee ponoć istnieje naprawdę. Jest to miejsce – w powieści odgrywa ono rolę niezwykle istotną – w którym na sporym obszarze, stąd nazwa: Trupia Farma, napotkać można ludzkie zwłoki w różnym stadium rozkładu. W bagażnikach, w rurach kanalizacyjnych, w piasku, w bagnie, w słońcu, na drzewie, pod drzewem… Na tych zwłokach uczą się fachu, to jest medycyny sądowej, policjanci śledczy, patolodzy, antropolodzy.

Kiedyś pobierał tu nauki Anglik, lekarz i antropolog sądowy, doktor Hunter. Teraz, po latach, wraca na Trupią Farmę, goniony przez demony własnej makabrycznej przeszłości, licząc, zdaje się, na odzyskanie spokoju i równowagi (w takim miejscu?!). To oczywiście się nie udaje, bo wplątany zostaje w koszmar jeszcze większy, w polowanie na niezwykle przebiegłego, brutalnego, bezwzględnego psychopatę i seryjnego mordercę.

Pytanie podstawowe i zasadnicze brzmi: czy Simon Beckett przekroczył linię dobrego smaku, cienką linię dzielącą prawdziwą sztukę od prymitywnego epatowania czytelnika odrażającymi opisami (a przyznam od razu, że niektóre z nich mogą wywoływać odruchy wymiotne)? Na to pytanie czytelnik musi znaleźć własną odpowiedź, bo dla każdego ta linia może przebiegać w odrobinę innym miejscu. Nie ulega natomiast wątpliwości, że „taniec” odbywa się na naprawdę bardzo cienkiej, może nawet nieco nadgniłej linie, a wszystko właściwie sprowadza się do uczciwej odpowiedzi na pytanie: czy lubię czuć dreszcz obrzydzenia i rzygowiny podchodzące do gardła?

Dobry, może nawet bardzo dobry warsztat. Nietuzinkowa fabuła. Jednak ze względu na wyjątkową… hm… drastyczność opisów, radzę się bardzo poważnie zastanowić przed rozpoczęciem lektury.