Pani na Hruszowej. Dwadzieścia pięć lat wspomnień o Marii Rodziewiczównie recenzja

Forma pamiętnika, wspomnień nie pozostawia wątpliwości co do obiektywizmu wobec opisywanych zdarzeń, w tym wypadku owych dwudziestu pięciu lat u boku Marii Rodziewiczównej. Aż za bardzo rzuca się w oczy uwielbienie, niemal nabożna cześć, jaką Skirmunttówna darzyła swoją towarzyszkę. Nie urzeka też język, jakim całość została spisana – dzisiaj powiedzielibyśmy, że odrobinę trąci myszką i nie oparł się działaniu czasu.

Nie na tym jednak polega wartość tego typu publikacji. Ich prawo bytu określa raczej prostota opisu wydarzeń historycznych, których autorzy byli świadkami. I to od tej strony starałam się „Panią na Hruszowej” odczytywać. Skirmunttówna chcąc stworzyć swoją własną legendę Rodziewiczównej, pokazała bowiem zawirowania losu pewnego pokolenia – mieszkańców Kresów, trochę ich kultury, ich obcowania z białoruskimi sąsiadami, perturbacje dwóch wojen światowych, w tym bardzo przejmujący opis stolicy z Powstania Warszawskiego. Nie mniej ciekawe jest też ukazanie pewnego archetypu życia, który – mam wrażenie – jest coraz rzadszy, a wyrażający się w krótkim stwierdzeniu „chcesz mieć, to dawaj”*.

Rodziewiczówna widziana oczami swojej towarzyszki to przede wszystkim wielka patriotka, osoba bardzo religijna, społeczniczka, która nie ustawała w trudzie polepszania losu ludzi, którzy znaleźli się w potrzebie. A także oczywiście uwielbiana pisarka. Czy w istocie była kobietą bez żadnej skazy – śmiem wątpić, ale z tej publikacji się tego nie dowiemy.

„Pani na Hruszowej” nie jest książką, którą pochłania się w jeden wieczór, choć zważywszy na jej objętość, nie byłoby to trudnym wyczynem. Jest to na pewno pozycja cenna dla badaczy literatury, a pewnie też dla wielbicieli twórczości pisarki. Ja osobiście nie przepadam za ugładzonymi, jednoznacznymi biografiami (choć nie jest to oczywiście klasyczna biografia). Muszę jednak przyznać, że nie spodziewałam się niczego innego. Powiem więcej – oby każdy z nas miał choć jednego tak oddanego przyjaciela.

Pomimo powyższych zastrzeżeń trudno nie stwierdzić oczywistego faktu – biografia Marii Rodziewiczównej jest fascynująca i warta poznania. A przy ograniczonej bibliografii warto sięgnąć po „Panią na Hruszowej”.

* dewiza życiowa pani Rodziewiczowej, matki pisarki.