Brut recenzja

Debiutancka książka Bartosza Hajnowskiego bardzo mi się spodobała, i to od pierwszej strony. Początkowo sądziłem wprawdzie, że mam do czynienia z kolejną sztampą, z kolejnym odwzorowaniem znanej historii. Bohater, wciągnięty w wir układów i niesprawiedliwości, zostaje wysłany do więzienia, gdzie zmierzyć się musi z ogromem chamskiej brutalnej ( a jest inna?) rzeczywistości. Skazany za lata zamknięcia, podejmuje próbę ucieczki … A resztę łatwo można dopowiedzieć. Jeszcze bardziej brutalna rzeczywistość.

A tu niespodzianka! Bohater - owszem, wpada po uszy w kłopoty ( z własnej woli) i musi zmierzyć się z kłopotami, ale dość szybko okazuje się, że to on ma w ręku karty przetargowe. Brzmi zachęcająco? Tak, ale po kolei.

Akcja „Brutu” dzieje się w latach trzydziestych XXI wieku. Nie ma granic państw, jakie znamy w 2022 roku. Europa stała się jednym organizmem polityczno-społecznym To są echa pomysłu zjednoczenia krajów pod jedną flagą, tak się może wydawać. Może kojarzyć się nie tylko z Unią Europejską, lecz także z powieścią „1984” Orwella. Czyli pomysł Hajnowskiego sięga do klasyki literatury światowej. Ma to jednak jeszcze większe uzasadnienie z obecnego punktu widzenia. Orwell był wizjonerem, a Hajnowski opisuje to co zastał. Urodził się bowiem w czasach gdy wizja brytyjskiego pisarza wypełnia się.

Tak czy inaczej głównym bohaterem Kurt Schafs jest młody, energiczny, człowiek. Na skutek jednego nieprzemyślanego gestu, zostaje zaaresztowany. „Zamieszkał” w miejscu odosobnienia. Jest to oddalone od cywilizacji i położone w nieznanym miejscu więzienie. Można również nazwać to miejsce – szkołą życia. Kurt powinien nauczyć się żyć zgodnie z prawem i wartościami, po czym wrócić, jak to się mówi, na łono ojczyzny.
Dość szybko okazuje się jednak, że Kurt nie jest zwykłym więźniem, a szkoła - zwykłą szkołą.

Bartosz Hajnowski dał upust swej pomysłowości może nie w tworzeniu świata otaczającego naszego protagonistę, ale przede wszystkim w kreowaniu postaci i związków. Rządzą w powieści gangi i wzajemne układy oraz reguły, których Kurt nie potrafi rozgryźć.

We wszystko wmieszane są władze szkoły jak i instruktorzy, których zadaniem jest prowadzenie i edukowanie młodzieńców. Mamy więc tu wyraźnie naznaczonych antagonistów, cwaniaków i oślizgłych od knucia i szpiegowania osadzonych. Takich co tchórzą i takich którzy wykazują się nadmierną odwagą. Jest tajemnicza pani doktor, oraz niejaki Bali, bardzo dobrze wykreowana postać. Mam tylko jedną uwagę. Autor naprawdę nie musiał odwoływać się do „Zielonej Mili”, by opowiedzieć o tej postaci. Bartosz Hajnowski ma lekkie pióro i z pewnością opisałyby Baliego bez pomocy Stephena Kinga.

“Brut” wciągnął mnie momentalnie, potraktowałem powieść jako rozrywkę, typu serialu „Życie na gorąco” z lat siedemdziesiątych dwudziestego wieku.

Przymknąłem oko na pewne mankamenty wykreowanego przez Bartosza Hajnowskiego świata Pewne uproszczenia musiały się jednak pojawić, by uwiarygodniać zachowanie głównego bohatera i rozwój jego postaci. To przecież rozrywka, chociaż z tego rodzaju bardziej brutalnych.

“Brut” to jednak książka o agresji, gwałtach i… brutalności właśnie. Hajnowski tłumaczy, że skoro w szkole łamane są reguły, to brutalność Kurta jest, niejako, usprawiedliwiona. Jej fundamenty zaś ukryte są w przeszłości chłopaka. I można przyjąć tę wersję i po prostu dać się ponieść opowiadanej historii z zaskakującym i nietypowym zakończeniem.

Ale można też zadać sobie inne pytanie: czy Autorowi udało się przekonać Czytelnika, że wściekłość głównego bohatera jest dla nas przekonująca, jest „lekiem na całe zło”? Czy rzeczywiście musiało przelać się tyle krwi? Czy Autor piętnuje przemoc, czy też ona go - w pewnym zakresie - fascynuje i wciąga.