Z satysfakcją przeczytałem tę powieść, nie tylko ze względu na tytułowego bohatera, ale również ze względu na Powstanie Listopadowe, które jest tłem akcji. Od tego wydarzenia, zrywu narodowego wymierzonego przeciwko rosyjskiemu zaborscy, mija dokładnie 190 lat.
Akcja powieści rozpoczyna się od bitwy pod Ostrołęką, która miała miejsce 26 maja 1831 r. Główne siły wojsk polskich, pod dowództwem generała Jana Skrzyneckiego, starły się z wojskami rosyjskimi. W bitwie tej bierze udział podpułkownik Józef Bem, dowodząc baterią artylerii konnej. W krytycznym momencie, brawurową akcją, udaje mu się powstrzymać atakujących Rosjan i zabezpieczyć odwrót armii polskiej. Polacy unikają pogromu i wycofują się na Warszawę. W dalszej części powieści, obok Bema, śledzimy losy innych dowódców powstania, pośród których, nie wszyscy zasługują na słowa uznania. Część z nich, zwłaszcza na wyższych szczeblach dowodzenia, swoją naganną postawą, nieudolnym kierowaniem siłami powstańczymi i brakiem wiary w zwycięstwo, przyczyniają się do upadku powstania. Niektórzy są oskarżeni o zdradę i uwięzieni.
Chociaż opinie historyków co do oceny zachowania niektórych przywódców powstania są różne, co do atmosfery panującej wśród powstańców są zgodne, cechowały ją, jak wyraził się Bem: "swary, zawiści i knowania".
Ma to odbicie w nastrojach wśród mieszkańców Warszawy. Pod koniec powstania, wobec pogarszającej się sytuacji, rozgoryczona ludność stolicy wychodzi na ulicę. Dochodzi do wrzenia.
W powieści, oprócz postaci historycznych występują również fikcyjne. Losy ich, dzięki talentowi pisarza, śledzimy z nie mniejszym zainteresowaniem, niż postaci pierwszoplanowych.
Szczególnie barwną i sympatyczną postacią jest profos Dziurbacki, którego spotykamy w szeregach żołnierzy Bema.
Z wydarzeń fikcyjnych przykuwa uwagę sensacyjny wątek z młodą Cyganką.
Z Bemem żegnamy się na końcu powieści, gdy opuszcza Warszawę, do której wkroczyły już wojska carskie. Po upadku Powstania Listopadowego nasz bohater nie składa broni, z myślą o ojczyźnie będzie walczył o wolność w innych krajach, zyskując sławę bohatera trzech narodów.
Warto przeczytać tę powieść napisaną na cześć tej niezwykłej postaci, doskonałego dowódcy i wielkiego patrioty.