Życie Marii Rodziewiczówny. Od powstania styczniowego 1863 do powstania warszawskiego 1944

Nigdy niepublikowana biografia Marii Rodziewiczówny, autorstwa jej chrześniaka Hieronima Tukalskiego – Nielubowicza (1902 – 1972). Autor wprowadza nas w niezwykłe życie popularnej pisarki. Opisuje jej dom i zwykły dzień pracy, a także przedstawia kontekst historyczny, w którym powstały najwybitniejsze dzieła autorki.

„Pisze piórem na ćwiartkach liniowego papieru od razu na czysto. Nigdy nie przepisuje, bo – jak sama mówi – jest „leń” do pisania. Nie lubi poprawek. Rzadko coś przekreśla i zmienia. Nie cyzeluje, nie szlifuje, nie poleruje swoich prac. Za to potrafi pisać całymi nocami.

Gdy świt zagląda przez okno do piszącej, jest ona oczadziała, jakby od pracy i umysłowego napięcia, ale jest radosna. Rzuca pióro, wstaje, przeciąga się, wychodzi z domu i rusza w pole. Bierze tam orzeźwiającą kąpiel w fali powietrza ciągnącego z lasu na przestrzeń otwartą, chłodzi rozpaloną głowę, upaja się jak winem tą falą przepojoną zapachami lasu i zgarniętymi woniami z łąk i pól. Potem już spokojna, ale bardzo znużona, wraca do siebie i wali się na łóżko. Spać. Teraz spać tylko.

Budzi się doskonale wypoczęta, pełna humoru i werwy. Zdrowie panny Marii jest doskonałe i organizm łatwo znosi wyczerpanie zarówno fizyczne, jak i umysłowe. Mądry instynkt życia niweluje jedno drugim.

Praca, wciąż praca…”

Wstępem opatrzył Seweryn Tukalski-Nielubowicz, syn autora.