Wstęp
Prolegomena
Akt I
Korporacje platform na ratunek
Prolegomena
Akt II
Jak platformy wdarły się do wnętrza Kapitolu
I. Potęga platform
1. Dlaczego Google, Facebook, Apple i Amazon oraz Microsoft są tak potężne?
Platforma jak kameleon
2. Platforma a stosunki władzy
Platforma jako „game changer” zarządzania
3. Algorytmy a platformy – iluzje racjonalności, neutralności i obiektywności
(Kult)ura algorytmiczna
Algorytm jako platforma
Ku etnografii algorytmu platform
Algorytm opresji
II. Osobliwość i ewolucja platform
1. Osobliwość platform
2. Platformizacja
Platforma a media
3. Znaczenie rynkowe, polityczne i społeczne platform
Rynek wymiany lateralnej
4. Kapitalizm platform – czyli biznes, a nie tylko wartości społeczne
Zwrot ku danym
5. Feudalizm platform – hołdy lenne i cyberniewola
6. Rewolucja (platform) 4.0 i 5.0
Nowe wartości, nowy kapitał
7. Bogactwo i zysk versus wartości społeczne
8. Ekspansja: pochód utowarowienia – od pracy po emocje
„Fikcyjne” towary, prawdziwe zyski
9. Marketing 4.0 w służbie utowarowienia
III. Platforma redefinicji znaczeń, mistyfikacji i sofizmatów
1. Redefinicja znaczeń – od manipulacji do hegemonii
Iluzja „społeczności” i „przyjaciół”
„Platforma” jako semantyczny kamuflaż
Retoryka demokratyzacji, czyli populizm platform
Nowy „tryumf pustki” na platformach
2. Platforma: „aparat uwodzenia” i „produkcji” zaufania
Boty receptą na kryzys zaufania
Fasada demokratyzacji platform i algorytmiczna produkcja zaufania
„Setki dłoni” platformy
3. Kontrolowane upodmiotowienie jako antynomia
4. Chmura metafor
Demistyfikacja chmur
Kwantowa chmura
IV. Korporacje platform: uniwersum Facebooka, Google i Palantira
1. Metamorfozy Facebooka
2. Facebook czy Earthbook?
3. (Nie)odpowiedzialna sztuczna inteligencja
Programowalność Facebooka: od serwisu społecznościowego do platformy biznesu
Facebooka opisanie świata
Facebook jako „trzecia przestrzeń”
4. Uniwersum Google – jak Ariadna i miliardy Tezeuszy
Cybertayloryzm, czyli Google – najwyższy Kościół w internecie
Uwodzący narcystyczną logiką flirt Google z akademią
5. Palantir – misjonarz światowego bezpieczeństwa
Światu na ratunek
Osobliwość modelu Palantira
V. Kult jednorożców i superplatform
1. Mityczna stajnia jednorożców
Bez modelu biznesowego
Monomit jednorożca
Wróżbiarski kapitalizm venture capital
Kult porażki
Zebry, a nie jednorożce
2. Przerośnięte jednorożce – superplatformy
Ku ekosystemowi superplatform
Symboliczna władza platform: stanowienie zasad
3. BIG NINE a GAFA(M)
Nexus decyzyjny i samotność obywatela
Chiński kolektywizm versus „jedna firma zmieni świat”
Soft power Doliny i Chin
VI. Wokół „stref zabijania” – jak superplatformy niszczą konkurencję
1. Mistrzowie zarządzania barierami konkurencji
Zwycięzca bierze wszystko – ku monopolom
Lobbing i inwestycje w media
2. W „strefie zabijania” – jak Google niszczył konkurencję
Potencjalni konkurenci – nowe ofiary Google
Cel: Pinterest
Wzorce „strefy zabijania”
3. Facebook: analizuj, zagroź, kopiuj, nękaj, kupuj, zniszcz
Onavo, czyli jak Facebook rozpoznawał zagrożenie
Cel: Instagram
Cel: WhatsApp
Zagrożenie kanibalizacją i groźby efektu sieciowego
4. Start-upy, czyli „strach”, „panika” i „zastraszanie”
Fagocytoza superplatform i jej skutki
Obawy venture capital
Nowe szczyty marzeń: sprzedać się
5. Ucieczki ze strefy
W poszukiwaniu niszy – DuckDuckGo
Spotify – najlepszy uczeń GAFAM
6. Kult szybkości i destabilizowania – „Move Fast and Break Things”
Destabilizacja w architekturze
7. Niewolnicy silosów platform – iluzje jednego kliknięcia
8. Dezorientacje rynkowe i etyczne
(Nie) płacąc podatków
(Nie)odpowiedzialność a kształtowanie doświadczeń
Prywatność jako anomalia
VII. Gdy algorytm naprawia świat. Determinizm i cybertotalizm
1. Determinizm technologiczny na nowo odkrywany
Imaginacje determinizmu i redukcjonizmu
Nowe utopie
Technologia a mity
2. Determinizm korporacyjny: zbyt wielcy, aby… być zrozumiani
Prorocy Trzeciej Ery – mit antycypacji
3. Empiryzm, algorytm i analiza danych lekami na społeczne problemy
W duchu Leibniza – aplikacja receptą na „całe zło”
VIII. Iluzje i mity korporacji platform
1. Mity założycielskie mediów – „efekt pociągu” i Wojna światów
2. Gdy utopijna fantazja stała się technologią
3. Wymyślona historia Doliny i innowacyjność jako „produkt okoliczności”
Mityczna symbioza biznesu i akademii
4. Tożsamość misjonarskich organizacji
Model i kopie Doliny Krzemowej
5. Arogancja, infantylizm i etyczna dezorientacja
6. Kontrkulturowe korzenie – komputernowym LSD
7. (Nie)młodzi herosi Doliny
8. Garaże herosów i biografie mediów
9. Mit przedsiębiorczości bez państwa
10. Za fasadą misjonarskiej filantropii – iluzje poświęcenia herosów
Superbohaterowie filantropii
Orgiastyczna dobroczynność
Zuckerberg San Francisco General Hospital and Trauma Center
IX. Straty uboczne i pokutnicy platform
1. Straty uboczne w cyber-inferno Zucker-borg
„Zarządzanie przyzwoitością”
Wyścig manipulacji i jej wykrywania
Deepfake: broń podważania wiarygodności platform
Zdolni uczniowie Cambridge Analytica
2. Paradoks prywatności – „niewolnicy” platform
3. Przemysł żalu
4. Erozja mitu – zagrożenia
5. Iluzja autokorekty
X. Na nowych terytoriach. Platformy i chmury danych
1. Człowiek superprocesorem
Krok po kroku
Człowiek wobec big data
2. Platformy oceny/wyceny człowieka
3. Społeczeństwo „metryczne”: kult ewaluacji i opresja hierarchizacji
4. Mit big data
Fundamentalizm danych. Liczby nie „mówią same za siebie”
Mit big data a marketing
5. Big data – Święty Graal „końca” nauk
Ułomności wielkich danych: rich data i thick data
6. Platformy kolonializmu danych
Asymetria potencjałów – przesunięcie władzy z państwa na platformy
Filantropia danych
Kolonializm danych – Aadhaar
XI. Jak rozbroić GAFAM?
1. „Za szybkie, aby umrzeć”, czyli konkurencja ważniejsza niż zaspokojenie potrzeb użytkowników 2. Teatr antymonopolowy, pozwy i obrona korporacji platform
3. Obrona (platform) przez atak
4. Pod rosnącą presją
5. Immunitet platform, czyli problem „dobrego samarytanina”
6. Gdyby korporacja była człowiekiem
7. Jak „rozbroić” GAFAM? Interoperacyjność danych
Jako końcowe ostrzeżenie: hype wokół sztucznej inteligencji
Bibliografia
Indeks osób