Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie

Tymczasem, jak pisze Gross: „zbrodnicze zachowania powtarzające się na obszarze kilkunastu tysięcy kilometrów kwadratowych ani w podręcznikowej, ani w specjalistycznej historii Polski nie zostawiły właściwie śladu” (s. 231).

Z takim postawieniem sprawy nie zgadzali się oczywiście liczni adwersarze, zarzucający Grossowi zbytnie generalizacje, wyciąganie pochopnych wniosków i nienaukowe podejście do tematu. Pod względem polaryzacji stanowisk i zabieranych głosów mieliśmy do czynienia z repetycją dyskusji jedwabieńskiej, choć – jak słusznie zauważa Piotr Forecki – w tym wypadku nasuwają się wątpliwości, czy można w ogóle mówić o debacie, ponieważ „uczestnicy raczej nie odnosili się wzajemnie do swoich tekstów, a właściwą debacie dialogiczność i referencyjność zastąpiły rozproszone i niepowiązane ze sobą wypowiedzi”. Podzielam opinię Jerzego Jedlickiego, który pisał: „nie umiem oprzeć się wrażeniu, że uporczywe pomniejszanie znaczenia tej książki jest obroną przed siłą rażenia jej narracji oraz logiką argumentów”.

Wracając do samej publikacji, nie sposób odmówić Grossowi spore j biegłości retorycznej. Jego język – jak chce Anna Ziębińska-Witek – ma być przykładem „publicystycznej retoryki”. Rzeczywiście, zdarzają się mu sądy nader ostre (słynna „katoendecja”, s. 185, czy „nie podzielali kanibalizmu

teologicznego większości episkopatu”, s. 137) oraz niezręczności językowe („na łeb na szyję”, s. 69, „nie będę mnożył horrorów”, s. 83, „Klajnerman b...