Skrzynia wspomnień

Najnowszą powieść Helli S. Haasse Skrzynia wspomnień, wydaną w 2002 roku, krytyka niderlandzka uznała za jedną z najlepszych w jej twórczości. Autorka kolejny raz wraca w niej do Holenderskich Indii Wschodnich, w których się urodziła, dojrzewała i które w silny sposób wpłynęły na jej wyobraźnię. Już swą pierwszą powieść Urug Hella S. Haasse poświęciła przyjaźni młodych ludzi – Holendra i Indonezyjczyka. Także akcja Skrzyni wspomnień rozgrywa się na pograniczu dwóch kultur. Pochodząca z rodziny holenderskiej Herma Warner, na prośbę dziennikarza piszącego o zachodnich działaczach walczących o prawa człowieka i o ochronę środowiska w Azji Południowo-Wschodniej, opowiada kolejne etapy swej trudnej przyjaźni z urodzoną w rodzinie o korzeniach indonezyjsko-europejskich Dee Mijers. Rozmowa z dziennikarzem sprawia, że kobieta ponownie przeżywa zdarzenia z młodości; wspomnienia te są niezwykle intensywne, niektóre z nich Herma przywołuje wręcz niechętnie. Pewien element powieści może szczególnie zainteresować polskich czytelników: oto Dee, na znak protestu przeciwko dominacji holenderskiej, po indonezyjskiej wojnie wyzwoleńczej na znak niezależności przyjmuje nazwisko swej polskiej matki — Wychinska. Niektóre wątki opowieści mają charakter wyraźnie autobiograficzny; pierwowzorem postaci Taco był jeden z licealnych kolegów autorki.