Rzeczpospolita Obojga Narodów Srebrny wiek

Część pierwsza trylogii "Rzeczpospolita Obojga Narodów" (opublikowana w 1967 roku) obejmuje niespełna 80 lat naszych dziejów, w tym pełną dramatyzmu historię kolejnych elekcji. "Srebrny Wiek" zaczyna opis okresu bezkrólewia po bezpotomnej śmierci Zygmunta II Augusta (1572), kończącej rządy Jagiellonów. Po krótkim epizodzie Henryka III Walezego (1573-1574), dziesięciolecie panowania Stefana Batorego (1576-1586) wypełniły próby naprawy i umocnienia władzy królewskiej oraz wojny z Moskwą o Inflanty. Jego następca, Zygmunt III Waza (1587-1632) - mecenas sztuki, gorliwy katolik, zwalczający reformację - swymi pretensjami do tronu szwedzkiego doprowadził Rzeczypospolitą do długotrwałego konfliktu zbrojnego ze Szwecją bez sukcesu zakończyła się próba osiągnięcia tronu moskiewskiego (1609-1618), a także wojny z Turcją (Cecora 1620, Chocim 1621). Okres rządów jego syna, Władysława IV Wazy (1632-1648), Jasienica określa jako "babie lato Rzeczypospolitej". Politykę dynastyczną Wazów ocenia negatywnie: "Katastrofę przyniosły doktryny i ambicje ludzi, którzy [...] tylko z tytułu prawa, lecz nie sercem, byli królami Polski, wielkimi książętami Litwy i Rusi".