Podróż bez pieniędzy

..Akcja powieści rozgrywa się przed pierwszą wojną światową. Jakie stosunki polityczne i społeczne panowały wówczas w krajach Wschodu? Większość krajów Wschodu była wtedy koloniami mocarstw europejskich. Indie już dawno opanowali Anglicy, Indonezję — Holendrzy, a Indochiny — Francuzi. Wielkie bogactwa naturalne tych krajów rabowane były przez kolonizatorów. Ludność miejscowa, pozbawiona wszelkich praw, cierpiała okropną nędzę. Każdy odruch buntu tłumiony był najokrutniej. Umiński opisując piękno egzotycznej przyrody Sumatry przedstawił również nędzę i ubóstwo, w jakich żyje ludność miejscowa, oraz chciwość europejskich kupców prowadzących tam handlowe faktorie. Dobroduszny kolonista Van Nosse nie jest typowym plantatorem. Umiński przedstawia go wyraźnie jako człowieka, który uciekł na daleką Sumatrę, aby zerwać z życiem w środowisku kapitalistycznym, o którym mówi: „Życie na łonie owej przechwalonej cywilizacji, pełne obłudy, nie naturalności, gdzie każdy stara się zagarnąć jak najwięcej dla siebie, nie daje wcale zadowolenia”. Trafnie podkreślił także Umiński kontrast między zamożnością Europejczyków i bogaczy chińskich a proletariatem w Hongkongu. „Tu niosą w lektyce spasłego, żółtego Chińczyka, obok mknie wspaniała limuzyna jakiegoś bogacza czy urzędnika angielskiego, potrącająca małe wózki naładowane towarami i ciągnione przez kulisa chińskiego”. I dalej: „Słowem, obok wielkich bogactw, nędza przechodząca wszelkie wyobrażenie”. W dalszej podróży zatrzymujemy się „jeden dzień w mieście japońskim”. Miastem tym jest Tokio. I tutaj pokazał Umiński, poza pięknym śródmieściem, nędznie odziane postacie kulisów i okolicznych włościan. Japonia to kraj Dalekiego Wschodu, który pierwszy szybko rozwinął przemysł, transport, stworzył nowoczesną armię i flotę. Bliskość olbrzymich obszarem, lecz słabych Chin oraz oddalenie wielkich kapitalistycznych rywali dawały Japonii pewną nad nimi przewagę, toteż nader łatwo mogła grabić naród chiński. Cała władza w Japonii spoczywała w rękach wielkich posiadaczy...