Opór

Dokładnie rok temu o godzinie 5 rano (czas wschodnioeuropejski) rozpoczęła się inwazja Rosji na Ukrainę. XXI wiek, Europa. I coś o czym ostrzegano od miesięcy, ale wielu wypierało ze świadomości: Wojna.

Paweł Pieniążek przebywał na terytorium Ukrainy od stycznia do września 2022 roku. W tym czasie relacjonował przebieg zdarzeń dla "Tygodnika Powszechnego". W swojej książce pozwala czytelnikowi zapoznać się z relacjami Ukraińców, którzy pewnego zimowego poranka obudzili się w nowej rzeczywistości. Byli zwykłymi ludźmi. Mieli rodziny, pracę, hobby. Ulubione miejscówki, w których spędzali czas wolny. Aż jednego dnia ich dotychczasowe życie przestało istnieć, a oni stanęli przed trudnym wyborem: Co teraz? Każdy zareagował inaczej, w inny sposób postanowił oprzeć się najeźdźcy. Dzięki tej książce mamy możliwość wysłuchania ich historii, poznania wojennej rzeczywistości nie słowami polityków czy dziennikarzy, a "szarych obywateli", którzy z dnia na dzień stali się bohaterami. Bo bohaterstwa wymagała każda decyzja. Zostać czy porzucić wszystko co znajome? Walczyć zbrojnie stawiać bierny opór okupantowi?

Nie będę pisać, że reportaż należy przeczytać. Nie będę pisać, że polecam. Każdy sam musi zdecydować czy jest gotów zmierzyć się z historiami ludzi, z którymi rozmawiał Paweł Pieniążek. Samemu trzeba odpowiedzieć sobie na pytanie: "Czy jestem w stanie znieść burzę emocji, które będą mną targały podczas lektury?" Bo nie jest to książka obok, której da się przejś...

Pieniążek pisze o momencie, gdy wojna tak naprawdę się zaczęła, czyli o agresji na Krym, późniejszych starciach w Donbasie i obalaniu rządu wcześniejszego prezydenta. O niedowierzaniu ludzi, bagatelizowaniu i udawaniu, że nic gorszego się nie zbliża. Ale też o ciągłej gotowości do ewakuacji i ostrzeżeniach. Codziennym życiu i planach na przyszłość, które zostały przysypane gruzami po pierwszym bombardowaniu na Ukrainę. Przyzwyczajeniu się do dźwięków wybuchów czy stałym lęku. Kontrastach. Ostrzelaniu ludzi w kolejce po chleb i zbiorowych mogiłach. Przede wszystkim jednak Pieniążek skupia się na bohaterstwie zwykłych obywateli, którzy pomimo bycia cywilami, walczyli. Zbierali pieniądze i zaopatrywali wojsko o potrzebne produkty. Robili posiłki dla żołnierzy i sąsiadów. Pomagali tak, jak potrafili.

„Opór. Ukraińcy wobec rosyjskiej inwazji“ to powierzchowne ukazanie zarysu okupacji oraz tego, co wydarzyło się wcześniej. Jakie nastroje panowały i jak wojna faktycznie się zaczęła. Paweł Pieniążek, dziennikarz „Tygodnika Powszechnego“, opisuje to, co widział i o czym opowiedzieli mu inni. Przytacza słowa rozmówców i tworzy z ich żywą obecnością krótkie reportaże. Są ciekawe, układają w głowie przebieg wojny i ukazują ważne perspektywy. Jednocześnie jednak poza tematyką nie ma w nich nic szczególnego. Napisane są lekkim piórem, ale nie stylem, jaki mogłabym polubić. Nie poruszają serca, robią to jedynie wspomnienia własnych odczuć z pierwszych miesięcy słuchania o okup...

Doskonale pamiętam ostatni tydzień lutego 2022, wystąpienie Putina, które - taką miałam nadzieję - miało tylko nastraszyć, ale do 24.02, dnia wybuchu wojny, nie wierzyłam, że naprawdę do niej dojdzie. Ukraińcy wiedzieli o tym lepiej, od dłuższego czasu żyli z myślą, że jest ona nieunikniona. Trwali w stanie gotowości, niepewności tylko do tego, kiedy się zacznie. Ta świadomość, strach, nerwy, napięcie towarzyszyły im na długo przed jej faktycznym wybuchem.

Lektura książki Pawła Pieniążka "Opór. Ukraińcy wobec rosyjskiej inwazji" to spotkanie niezwykle trudne, lecz również niesamowicie istotne. To świadectwo tego, czym jest wojna, prawda o tym do jakiego zła i okrucieństwa zdolny jest człowiek.

Reporter pozostaje w centrum wydarzeń, jest ich szczegółowym obserwatorem, a w swoim reportażu skupia się przede wszystkim na życiu mieszkańców, wyrwanych brutalnie z planów i marzeń, wrzuconych w przerażający wir zniszczenia, strachu, śmierci.

Wraz z bohaterami stajemy twarzą w twarz z matką, która właśnie straciła córkę, spoglądamy w ciasne podziemia uniwersytetu, który będzie odtąd schronieniem dla Bohdany i wielu innych ludzi, wraz z Mykolem patrzymy na pożar jego domu, widzimy bestialskie i barbarzyńskie żniwo wojny.

Obok zwyrodnialych działań, zaszczuwajacych każdy kolejny dzień, tuż przy nieludzkich, zdziczałych obrazach, wśród jęków bólu i krzyków rozpaczy, jesteśmy świad...