Odbudowa państwa polskiego 1914-1918

JANUSZ PAJEWSKI (1907-2003), historyk, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, wybitny badacz dziejów politycznych Polski i Europy czasów nowożytnych i najnowszych, organizator życia naukowego, zasłużony nauczyciel akademicki, wychowawca kilku pokoleń historyków polskich. Od 1946 r. zawodowo związany był z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wiele Jego pionierskich publikacji wywarło istotny wpływ na rozwój badań historycznych w kraju i zagranicą. Autor m.in. książek: Węgierska polityka Polski w połowie XVI wieku (1540-1571) (Kraków 1932), Gdy w roku 1978 ukazała się Odbudowa państwa polskiego, natychmiast zajęła miejsce wśród ważnych utworów polskiej historiografii. Odległość, która dzieli nas od tamtego czasu to nie tylko ponad ćwierć wieku, ale i ogromna zmiana warunków, w porównaniu do tych, w jakich polski czytelnik otrzymywał tę książkę. Mimo to jednak i dziś pozostaje ona dziełem nie tylko znaczącym, ale w pewien sposób szczególnym. W tej postaci jaką ma, wyjść mogła chyba tylko spod jednego pióra -Janusza Pajewskiego. Zarazem zaś trudno wyobrazić sobie, by mogło jej nie być wśród prac zmarłego niedawno nestora polskich historyków. [...] W ostatnich kilkunastu latach ukazało się szereg publikacji na temat odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. Ale ciągle nie pojawiło się nic, co dorównałoby Odbudowie, tym bardziej zaś ją przewyższało. Przede wszystkim dlatego, że góruje ona nad wymienionymi rozległością problematyki. A także dlatego, że - powtórzmy - taką książkę mógł napisać tylko jeden człowiek, łączący całą swoją wiedzę i kunszt historyka, własne wspomnienia i ukochanie tematu, wreszcie urodę stylu pisarskiego".