Kiedy zmieniają się fakty

We wstępie do zbioru esejów zmarłego męża, Jennifer Homans opisała piękną cechę Tony'ego Judta:

"„W dobrej wierze” było być może ulubionym zwrotem i najwyższym kryterium przyjętym przez Tony’ego, bo stosował się do niego we wszystkim, co pisał. Sądzę, że rozumiał przez to, iż w pisaniu powinno się unikać wyrachowania i wszelkich, intelektualnych czy jakichkolwiek innych, manipulacji. Powinien to być prosty, jasny przekaz."

Ponieważ to moje trzecie spotkanie z publikacjami tego historyka, to mogę jedynie stwierdzić, że się w pełni z tym zgadzam. W pisarstwie Judta odnajduję jego ciągłą potrzebę szczerości przekazu. Nie wszystkie wnioski, które wysnuwa, są mi bliskie. Zawsze jednak wywody wspierające jakieś tezy wynikają z głębokiego namysłu, ogromnej wiedzy i mrówczej pracy u źródeł, która poprzedzała każdy jego sąd. "Kiedy zmieniają się fakty" to zbiór dwudziestu kilku felietonów i esejów Judta, w większości opublikowanych w amerykańskiej prasie. Część była pisana w zaawansowanej chorobie, a kilka okazało się niedokończonymi projektami. Choć większość stanowi memento dla współobywateli zza oceanu, to bezkompromisowość i wnikliwość stawianych tez ma u Judta wymiar globalny. Nie oszczędza tych, którzy według niego robią źle, chwali wszelkie przejawy solidaryzmu, współczucia i oddania jakiejś sprawie.

Teksty zawarte w książce są z reguły komentarzami do współczesności społeczno-politycznej USA i Europy po 1989 roku. Najciekawsze z nich dotyczą kondyc...