Jean Vanier – kanadyjski działacz społeczny i filantrop, organizator wspólnot religijnych L’Arche, w których opieką nad niepełnosprawnymi intelektualnie zajmują się dzielący z nimi życie pełnosprawni, współtwórca ruchu Wiara i Światło.
Był synem Georges’a Vaniera i Pauline Vanier, z d. Thompson. Miał czworo rodzeństwa: Thérèse (1923–2014), Georgesa (ur. 1925), Bernarda (ur. 1927) i Michela (ur. 1941). Urodził się w Genewie, gdzie jego ojciec pracował jako członek kanadyjskiej delegacji wojskowej uczestniczącej w pracach Ligi Narodów, od 1931 mieszkał z rodzicami w Londynie, od lata 1939 w Paryżu, gdzie jego ojciec od stycznia 1939 był posłem kanadyjskim. W lipcu 1940 wraz z rodzeństwem i babcią powrócił do Kanady (na pokładzie MS Batory), gdzie wkrótce dołączyli do niego rodzice. W Montrealu podjął naukę w Loyola High School, ale w maju 1942 powrócił do Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczął naukę w Królewskiej Szkole Royal Navy w Dartmouth. Po ukończeniu szkoły w grudniu 1945 został członkiem załogi okrętu szkoleniowego HMS Frobisher, po ukończeniu rejsu szkoleniowego został przydzielony do załogi HMS Vanguard w stopniu midszypmena, od 1948 służył na kanadyjskim HMCS Magnificent.
W 1950 opuścił służbę wojskową i przyłączył się do wspólnoty Woda Żywa, którą o. Thomas Philippe OP prowadził w Soisy-sur-Seine. W 1952 został po wyjeździe o. Philippe do Rzymu mianowany dyrektorem tej wspólnoty, w 1956 został odwołany z tego stanowiska. W latach 1956–1961 mieszkał m.in. w Bellefontaine, Crulai, Fatimie, od 1960 w Törbel w Szwajcarii i od wiosny 1961 w Paryżu. Pracował w tym czasie nad pracą doktorską Szczęście jako zasada i cel etyki arystotelesowskiej, którą w 1962 obronił w Institut Catholique w Paryżu Następnie zaproponowano mu pracę wykładowcy etyki w St. Michael's College Uniwersytetu w Toronto, jednak prowadził wykłady tylko czasowo, nie zdecydował się na podjęcie stałej pracy i powrócił do Francji.
Od 1964 zamieszkał w Trosly-Breuil, gdzie mieszkał o. Philippe. Tam dał początek wspólnocie L'Arche, której nazwa nawiązuje do biblijnej arki Noego[. Początkowo mieszkał z dwoma niepełnosprawnymi intelektualnie mężczyznami, Raphealem Simim i Philippe’em Seuxem. W następnych miesiącach i latach zamieszkali w domu Arki kolejni mieszkańcy, zarówno osoby niepełnosprawne, jak i wolontariusze (tzw. asystenci). Już w 1965 wspólnota liczyła ok. 50 osób i miała pod swoją opieką dwa domy (przejęła bowiem odpowiedzialność za likwidowany dom dla osób niepełnosprawnych), starając się połączyć wymagania profesjonalnej opieki medyczno-socjalnej z budowaniem wspólnoty o fundamencie chrześcijańskim, w kolejnych latach kolejne domy wspólnoty powstawały na wszystkich kontynentach. W maju 2019 roku ruch obejmował 154 wspólnoty na całym świecie.
Jean Vanier łączył kierowanie L'Arche z aktywną działalnością rekolekcyjną i odczytową na całym świecie. W 1971 zainicjował wraz z Marie-Hélène Mathieu ruch Wiara i Światło. W 1975 zrezygnował z funkcji koordynatora międzynarodowego L'Arche, od 1980 nie pełnił już we wspólnocie żadnych stanowisk. W dalszym ciągu mieszkał w domu wspólnoty w Trosly-Breuil, był aktywny publicznie, przypominał o konieczności zagwarantowania osobom z upośledzeniem umysłowym godnych warunków życia i należnego miejsca w społeczeństwie, podkreślając, że chodzi nie tyle o „zajmowanie się” osobami niepełnosprawnymi, co wspólne życie z nimi.
W 2015 uhonorowany Nagrodą Templetona.