Jarosław Iwaszkiewicz (autor książki "Matka Joanna od Aniołów")

Jarosław Leon Iwaszkiewicz, ps. Eleuter – polski prozaik, poeta, eseista, tłumacz i librecista, współtwórca grupy poetyckiej Skamander, współpracownik „Wiadomości Literackich”, w latach 1955–1980 redaktor naczelny miesięcznika literackiego „Twórczość”, w latach 1959–1980 prezes Związku Literatów Polskich; dyplomata, w latach 1952–1980 poseł na Sejm PRL. Czterokrotnie nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1957, 1963, 1965, 1966). Budowniczy Polski Ludowej, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Urodzony jako Leon Iwaszkiewicz (imię metrykalne), nazywany imieniem Jarosław w najbliższej rodzinie (w oficjalnych dokumentach zapisano je dopiero po 1945). Jego ojciec Bolesław oraz stryj Zygmunt walczyli w powstaniu styczniowym. W setną rocznicę jego wybuchu zadedykował im opowiadanie Heydenreich. Naukę rozpoczął w 1902 w szkole w Warszawie, w 1904 przeniósł się wraz z rodziną do Jelizawetgradu (dziś Kropywnycki), gdzie uczęszczał do liceum, a od 1909 mieszkał i uczył się w Kijowie w liceum nr 4. W tymże liceum, w związku z poznaniem uzdolnionych artystycznie kolegów (zwłaszcza Mikołaja Niedźwiedzkiego, którego określał jako swój uniwersytet) oraz nauczycieli, podjął pierwsze próby twórcze, głównie w zakresie komponowania utworów muzycznych, ale także poezji. Po maturze rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Kijowskim, których jednak nie ukończył. Studiował także w konserwatorium w Kijowie.

Pod koniec nauki w liceum i na początku studiów pracował też jako korepetytor, odbywając wtedy wiele podróży po dworach polskich i rosyjskich na terenie Polski i Ukrainy Naddnieprzańskiej, z których wrażenia stały się kanwą licznych późniejszych utworów. Szczególnie istotny dla jego twórczości był pobyt w Byszewach koło Łodzi i znajomość z tamtejszym środowiskiem szlacheckim. W 1918 w związku z rozszerzającym się chaosem rewolucyjnym na Kijowszczyźnie wyjechał do Warszawy.

Latem 1920 w czasie wojny z bolszewikami wstąpił do stacjonującego w Ostrowie Wielkopolskim 221. Pułku Piechoty złożonego głównie z ochotników (towarzyszył mu m.in. Aleksander Wat). Od 1928 zamieszkał wraz z żoną w Podkowie Leśnej w posiadłości Stawisko. Dzisiaj znajduje się w niej muzeum.

W latach 1923–1925 był sekretarzem marszałka Sejmu Macieja Rataja. Od 1927 pracował w dyplomacji. Pełnił obowiązki sekretarza poselstwa RP w Kopenhadze (1932–1935) i Brukseli (1935–1936).

W czasie II wojny światowej działał w strukturach Polski podziemnej w wydziale kultury i sztuki. Współpracował z prof. Stanisławem Lorentzem przy ratowaniu zabytków kultury. Willa w Stawisku przez cały okres okupacji, a zwłaszcza po upadku powstania warszawskiego, była schronieniem dla wielu Polaków i Żydów zagrożonych aresztowaniem. W szczytowym momencie w majątku ukrywało się ponad 40 osób[6] (za pomoc Żydom w czasie okupacji został w dniu 21 stycznia 1988 wraz z żoną uhonorowany medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata).

Od marca 1947 do grudnia 1948 wydawał pismo „Nowiny Literackie”, które miały w jego zamierzeniu wznowić tradycje „Wiadomości Literackich”. W latach 1945–1946, 1947–1949 i 1959–1980 pełnił funkcję prezesa Związku Literatów Polskich. W latach 1955–1981 był redaktorem naczelnym „Twórczości”. Od 1958 był także członkiem prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Od 1952 do 1980 bezpartyjny poseł na Sejm PRL I, II, III, IV, V, VI i VII kadencji (podczas trzech ostatnich kadencji – w 1969, 1972 i 1976 – otwierał pierwsze posiedzenia jako marszałek senior). Był też przewodniczącym Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju.

6 marca 1953 wszedł w skład Ogólnonarodowego Komitetu Uczczenia Pamięci Józefa Stalina. W czerwcu 1968 wszedł w skład Komitetu Honorowego obchodów 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika. W 1969 był członkiem Komisji Nagród Ministerstwa Kultury i Sztuki.

Pochowany 5 marca 1980 (na jego życzenie w mundurze górniczym) na cmentarzu w Brwinowie pod Warszawą.

Muzeum życia i twórczości Jarosława Iwaszkiewicza (Muzeum Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów) otwarto po śmierci pisarza w willi Stawisko w Podkowie Leśnej.

Jego żoną była pisarka i tłumaczka Anna Iwaszkiewiczowa z domu Lilpop. Miał z nią dwoje dzieci: Marię (1924–2019) i Teresę (1928–2012). W 1947 adoptowali ocalałego z Rzezi Woli Wiesława Kępińskiego (ur. 1932). Dalekim krewnym poety był kompozytor Karol Szymanowski.

Jarosław Iwaszkiewicz był biseksualistą. Motywy homoseksualne były poruszane przez niego zarówno w poezji, jak i prozie. W swoich zapiskach intymnych, dzienniku i listach wprost określa siebie jako homoseksualistę. Wynikało to raczej z jego generacyjnych przyzwyczajeń do określeń z poprzedniej epoki. W świetle współczesnego rozumienia orientacji seksualnych i jego biografii można scharakteryzować go jako biseksualistę.

Prawnuczka Jarosława Iwaszkiewicza Ludwika Włodek poświęciła życiu pisarza książkę pt. Pra, która została bestsellerem i była nominowana do kilku ważnych nagród.

Jarosław Iwaszkiewicz

Książki

Serie i Cykle

Sława i chwała

Dzieła Jarosława Iwaszkiewicza

Pozostałe Serie i Cykle

Cytaty

Komentarze