„Rynek książki jest miejscem, w którym ścierają się różne potrzeby i interesy” czytamy we wstępie do publikacji Kongresu Książki 2020. Niedawno ukazała się „Karta dobrych praktyk. Podsumowania i wnioski”, czyli dokument będący podsumowaniem rozmów wydawców, twórców, prawników oraz ludzi związanych ze światem książki. Czego oczekują od rynku?
Sam kongres odbył się w Krakowie w październiku 2020, jednak prace nad podsumowaniem toczących się tam rozmów trwały jeszcze do niedawna. Ledwie kilka dni temu otrzymaliśmy „Kartę dobrych praktyk”, czyli publikację skupioną wokół jedenastu postulatów. Tak oto prezentuje się ich lista wraz z krótkim opisem:
- Solidarność branżowa – czyli postawienie akcentu na współpracę zamiast na rywalizację,
- Transparentność i dostęp do informacji – stanowi o przejrzystości i wolnym dostępie do informacji o wydawniczych standardach (przede wszystkim dla początkujących autorów),
- Eliminacja rażących rozbieżności stawek – ta zasada zmierza do ustalenia przedziału akceptowalnych stawek dla np. tłumaczy, autorów; wypracowanie pewnych standardów w zakresie wynagradzania,
- Przyzwoitość umów i odpowiedzialność – to z jednej strony obowiązek po stronie wydawców, by nie wykorzystywali swojej pozycji do konstruowania niezrozumiałych umów, ale też nakaz, by twórcy analizowali podpisywane dokumenty,
- Podejmowanie inicjatyw prawnych, mających na celu regulację rynku – oczekuje nie tylko postulatów, ale też rozwiązań prawnych,
- Sprzeciw wobec nadprodukcji – przeniesienie akcentu z ilości na jakość,
- Rozwiązanie problemów z dystrybucją – oznacza skupienie uwagi na pokonaniu problemów związanych z dystrybucją książek w Polsce i takim uregulowaniu procesu, by ten nie pochłaniał znacznej części budżetu,
- Przyzwyczajenie czytelnika do szacunku dla naszej pracy – stanowi o wyrobieniu w odbiorcy przekonania, że za dobre trzeba zapłacić, czy to książkę, czy spotkanie z autorem,
- Dbałość o wykształcenie młodego pokolenia czytelników – rozwój zamiłowania do literatury już na etapie szkolnym,
- Edukacja – kształcenie zarówno młodych czytelników, jak i twórców,
- Współpraca publiczno-prywatna – rozwój relacji z państwem w celu promowania czytelnictwa, a nie tylko konkretnych tytułów.
Jednolita cena książki
Spośród powyższych postulatów potencjalnie najwięcej kontrowersji może wzbudzić punkt piąty, a z nim pomysł na prawne uregulowanie jednolitej ceny książki. Wydawcy od lat wskazują, że książki za szybko tracą na wartości, a zyski z ich sprzedaży maleją w zastraszającym tempie. Nowa regulacja zakładałaby, że cena książki przez jakiś okres byłaby chroniona prawnie, a w konsekwencji udzielanie rabatów byłoby zabronione.
Podobne rozwiązanie obowiązuje od 1981 roku we Francji. Tzw. prawo Langa wprowadziło stałą cenę książki. Zgodnie z tą regułą księgarnie nie mogą sprzedawać tytułów po cenie różniącej się o więcej niż 5% od tej nadrukowanej na okładce. W 2011 roku prawo to objęło też e-booki. Z tego względu Francuzi... nie mogą korzystać z subskrypcji obejmujących dostęp do rodzimej literatury w ramach miesięcznego abonamentu. Co ciekawe, zasada ta nie obowiązuje wydawców zagranicznych.
Pełną treść „Karty dobrych praktyk” możecie znaleźć
tutaj. Co sądzicie o postulowanych zmianach?
Dominika Róg-Górecka