Ptak Dodo, czyli co mówią do nas politycy recenzja

W czasach, gdy język polityki przenika do codziennych rozmów, a granica między informacją a propagandą coraz częściej się zaciera, książka Michała Rusinka „Ptak Dodo, czyli co mówią do nas politycy” staje się potrzebnym, a zarazem niezwykle trafnym przewodnikiem po zawiłościach współczesnej komunikacji publicznej. Rusinek – literat, tłumacz, wykładowca i były sekretarz Wisławy Szymborskiej – po raz kolejny udowadnia, że słowo to nie tylko narzędzie, ale i broń, którą należy umieć rozpoznać, zanim się nią zachłyśniemy.

Tytułowy „Ptak Dodo” jest metaforą – wyginiętego, ale wciąż obecnego zjawiska, którym jest rzetelna debata publiczna. Rusinek z charakterystycznym dla siebie poczuciem humoru i błyskotliwością przygląda się językowi polityki, ukazując, jak bardzo bywa on wypaczony, pełen klisz, sloganów, półprawd i eufemizmów. Autor nie sili się na bezstronność – ale nie popada też w publicystykę. To raczej ironiczna, choć głęboko przemyślana analiza, która pokazuje, jak łatwo ulec językowej manipulacji, jeśli nie zachowujemy czujności.

W książce pojawiają się dobrze znane terminy: „lex Czarnek”, „Polski Ład”, „dobra zmiana”, a także bardziej potoczne wyrażenia, które w ustach polityków nabierają nowych, często zaskakujących znaczeń. Rusinek tropi „dziadów” i „dziadersów”, bawi się skojarzeniami, odsłania kulisy frazesów, które mają raczej ogłupić niż poinformować. Zadaje przy tym ważne pytanie: czy w ogóle da się jeszcze prowadzić rozmowę bez ulegania tej nowomowie?

Co ważne, książka nie jest jedynie zestawem przykładów błędów czy śmieszności. To także zachęta do samodzielnego myślenia, do krytycznego odbioru mediów i słów, które słyszymy z mównic, ekranów telewizorów czy mediów społecznościowych. Rusinek, jak przystało na językoznawcę i humanistę, nie proponuje rozwiązań siłowych – jego orężem jest ironia, dystans i logika. Momentami jest zabawnie, momentami celnie aż do bólu – ale nigdy naiwnie.

Styl książki jest lekki, pełen celnych metafor i językowych smaczków. Autor nie moralizuje, nie straszy, ale daje do myślenia. To nie podręcznik retoryki ani manifest polityczny – to esencja obserwacji, w której każdy uważny czytelnik odnajdzie coś znajomego. Rusinek przypomina, że słowa mają wagę, a manipulacja często zaczyna się nie od czynów, ale od odpowiednio dobranych komunikatów.

„Ptak Dodo…” to książka dla każdego, kto czuje się zagubiony w gąszczu codziennych informacji, ale nie chce się poddać. Dla nauczycieli, rodziców, uczniów, dziennikarzy – dla wszystkich, którzy chcą czytać rzeczywistość między wierszami. To swoisty podręcznik czujności językowej i obywatelskiej.

I choć Michał Rusinek nie daje jednoznacznych odpowiedzi, to z pewnością inspiruje do zadawania właściwych pytań. A w dzisiejszym świecie to już bardzo dużo.