Zeznania amerykańskiego żołnierza , który w 1945 roku potwierdził informacje o odpowiedzialności Związku Radzieckiego za zbrodnię w Katyniu zostały odnalezione w archiwum w USA. To 8 stronicowa relacja ppłk. Johna Vala Vlieta. Uczestniczył on w ekshumacji w lesie katyńskim w roku 1941. Odkrycia tego dokonała polska badaczka Krystyna Piórkowska.
Ppłk. Vliet zeznał pod przysięgą, że w masowych grobach znajdowały się ciała, które spoczywały tam ponad rok. Są źródła, które mówią, że nawet dłużej( około 3-4 lata). John powiedział, że żołnierze mieli " dobrej jakości polskie mundury" i " mało znoszone buty" Przedmioty, które znaleziono przy zwłokach wskazywały na datę śmierci w okolicach marca, lutego, kwietnia 1940 roku.
Odkryty przez badaczkę ( Krystynę Piórkowską) dokument zatytułowany " Śledztwo" jest datowany na 10 maja 1945 roku.
Piórkowska odnalazł go wśród jawnych od 1974 roku dokumentów, związanych z odszkodowaniami dla Belgów i Francuzów, którzy pomagali zestrzelonym nad Europą amerykańskim lotnikom.
Nowy dokument to pierwsza znana relacja Van Vlieta, którą złożył przed konferencją poczdamską oraz przed procesem norymberskim, podczas którego Rosja próbowała zrzucić winę za Katyń na Niemców. Brak informacji o Brytyjczykach jak i rozkaz milczenia, który otrzymał John po powrocie do USA - był efektem świadomej polityki Londynu i Waszyngtonu , ich zgody na przemilczenie zbrodni dla dobra sojuszu ze Stalinem.
Autorzy książki " Katyń 1940" Pani Eugenia Maresch i Pan Marek Urbański napisali wspólnie obszerną publikację nt. egzekucji Polskich Żołnierzy . Bardzo dokładnie zbadali dokumenty dostępne w sprawie tej tragedii a jak wiadomo nie wszystkie z nich są odtajnione dla Polski ( jednym z przykładów jest Białoruska lista katyńska powstały dwa egzemplarze tych dokumentów, oba trafiły do ZSRR do dziś nie wiadomo co się z nimi stało). Na temat tego ludobójstwa napisano już wiele jednak publikacja Urbańskiego i Maresch pochyl się również nad wszelkimi dostępnymi źródłami rosyjskimi, które zostały przekazane stronie Polskiej. Oraz nad tymi, które Rosja nadal ukrywa. Wielką niewiadomą, która wzbudza wiele kontrowersji jest Lista Gajdideja. Lista została przekazana Polsce w roku 1990 przez gen. Nikołaja Gołuszko , szefa KGB Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej jednak chodzą słuchy, że dokument jest niekompletny.
Bardzo ciekawy jest również udział Wielkiej Brytanii i USA w zacieraniu śladów i kłamstwom na korzyść Stalina. O sprawie Katyńskiej Stany Zjednoczone wiedziały już w 1945 roku. Mimo to Prezydent Harry Truman nie poinformował ONZ o odkryciu, przy którym byli obecni amerykańscy oficerowie, jeńcy wojenni. Truman liczył na dobrą współpracę z Iosifem Wissarionowiczem Dżugaszwilim.
Prezydenci - Roosevelt , Churchill , Truman przystawali na wszystko , co chciała Rosja.
Pozycja ta jest jedną z trudniejszych, które powstały o Katyniu. Ze względu na ilość załączonych materiałów, dokumentów i opisów na pewno nie porwie przeciętnego czytelnika. Jednak uważam, że ze względu na kłamstwa, które nawarstwiły się wokół tej zbrodni jest bardzo ważna. Autorzy wykonali naprawdę ogrom pracy, aby czytelnicy mogli wyrobić sobie zdanie o samym mordzie jak i o naszych " przyjaciołach" aliantach.
Publikację polecam bardzo uczciwie.