Zajeździmy kobyłę historii. Wyznania poobijanego jeźdźca recenzja

Wspomnienia niedawno zmarłego czołowego opozycjonisty PRLu są fascynującą lekturą. Autor za swoją działalność i przekonania przesiedział 8 lat w PRLowskich więzieniach. Z drugiej strony był wybitnym uczonym, historykiem-mediewistą, członkiem PANu.

Życiorys miał niezwykły, przybrany syn PRLowskiego ministra, najpierw przekonany komunista, członek ZMP i partii. Potem nastąpił przełomowy rok 1956, w którym jego wiara w komunę się mocno zachwiała, wreszcie wyjazd do Włoch w roku 1961 który pokazał mu, że można swoje poglądy głosić publicznie i nic się nie dzieje, ale to tylko w Italii, nie w PRLu... A potem to już działalność opozycyjna, więzienie, praca naukowa, i tak się te trzy rzeczy przeplatały przez długi czas.

Mamy w książce świetne przedstawienie politycznej historii PRLu widzianej oczami czołowego opozycjonisty. Może najbardziej ciekawe są wspomnienia z czasów pierwszej Solidarności, autor czynnie uczestniczył w jej tworzeniu, tak naprawdę w tworzeniu historii, np. to on jest twórcą nazwy `Solidarność’. Fascynujące są opowieści w jakich bojach wykuwała się strategia Solidarności, na przykład na początku wcale nie było jasne, że powstanie jeden ogólnokrajowy związek, przeważała koncepcja wielu niezależnych związków regionalnych, ciekawe jak by się potoczyła historia, gdyby ta koncepcja wygrała...

Przez kawał życia walczyła u Modzelewskiego pasja historyka-mediewisty z uprawianiem polityki, od pewnego momentu jednak ważniejsza stała się nauka, wymagająca pełnego oddania, i stał się, jak to z przekąsem stwierdził Jacek Kuroń `niedzielnym politykiem’. Cóż, chyba ze szkodą dla polityki, bo był to umysł to wyjątkowo błyskotliwy i człowiek o wysokich zasadach moralnych. Ale jak sam mówił, swoje senatorowanie z lat 1989-91 uważa za czas stracony, nawet w więzieniu było lepiej bo tam chociaż mógł zajmować się historią i pisać książki (nota bene jego opowieści więzienne są bardzo ciekawe). Smutne, że dla tak światłych i prawych ludzi działalność polityczna stała się w wolnej Polsce stratą czasu, ale prawdę mówiąc się nie dziwię, teraz przeważa kompletnie inny typ polityków, brr...

Ostatnia część książki, poświęcona wolnej Polsce, ma charakter bardziej publicystyczny. Od początku autor był krytykiem planu Balcerowicza a ostatni rozdział to zmasowana krytyka polskiej transformacji i jej efektów, krytyka z którą się nie zgadzam, ale na pewno warta przeczytania. Ale Modzelewski miał zawsze poglądy lewicowe i. jak pisze, nigdy o kapitalizm w Polsce nie walczył.

Książka jest napisana pięknym językiem, głębokie analizy przeplatane są smakowitymi anegdotami, autor stara się nie ulegać emocjom i opisywać miniony czas obiektywnie, jak to historyk; w dużej mierze mu się to udaje. Myślę że jest to obowiązkowa pozycja dla wszystkich interesujących się historią powojennej Polski.