Gracz recenzja

Nie ma to, jak klasyka literatury. Można sprzeczać się i prowadzić długie dysputy, co do słuszności tytułów, jakie są w nią zaliczane, niemniej jednak te książki zasługują na tą nominację. Klasyka literatury to szkatułka pełna pereł. Zachwyca zarówno pod względem treści, jak i stylu pisania autora. Porusza tematy ówczesnego czasu, w jakim powstała i często stanowi nieocenioną wartość sama w sobie. Stąd moja duma, że wraca. Że pojawiają się nowe wydania powieści, które już w wielu biblioteczkach przesłonił kurz zapomnienia.

Moje zauroczenie wzbudził „Graczem” Fiodor Dostojewski. Ta powieść wciąga, jak gra w kasynie. Czytasz i odczuwasz budzącego się w sobie hazardzistę. Zasiadasz do ruletki nie znając nawet reguł gry, ale to mało istotne. Wystarczy naśladować współgrających, by poczuć pasję, nałóg i słabość do pieniędzy, które raz są, raz ich nie ma. Tu gra toczy się o wszystko i w tę grę Dostojewski wrzucił swoich bohaterów. Jednak emocje wychodzące z ludzi siedzących przy stołach w kasynie przenoszą się i poza jego mury. Każdy z każdym w coś gra i każdy każdego oszukuje, podjudza i mami złudnymi wygranymi, czy bliskimi wręcz zdobyczami. Wedle zasady postaw wszystko, a wygrasz, bo bez ryzyka nie ma zabawy.

Polina Aleksandrowna manipuluje Aleksem Iwanowiczem i bawi się nim dla swoich korzyści. Podburza go i próbuje się dzięki niemu wzbogacić, czego ten kompletnie nie pojmuje. Generał zaciemnia oczy Madame Blanche, czy Francuzowi de Grieux stanem posiadanego majątku. Tu każdy gra ludzkimi uczuciami. Nałóg hazardzisty tkwi w każdym, kto tylko poczuje żeton w dłoni, usłyszy kręcącą się ruletkę, czy zobaczy pierwszą swoją wygraną.

Lecz zasłona milczenia i mgła pozorów zostaje zerwana, gdy przybywa 75-letnia Antonida Wasiliewna. Ta dama szczerze obnaża motywy działania każdego z bliskich. Nie owija w bawełnę, nie unika tematu, a odważnie wyjawia pobudki egoizmu każdego z osobna. Wywleka wszystko, całą żenującą prawdę, która sprawia, że oni wszyscy okazują się być biedakami, bankrutami z długami i kredytami. Lecz, jak to się ma do namiętnego hazardu i stawek obstawianych w grach? Jak to się ma do porażek i przegranych i w ogóle, jak to się ma do prawdy? Każdy odważnie ocenia innych, czasem rzuca kalumnie pod ich adresem, ale o sobie zapomina. Siebie stawia ponad - ponad chorobę hazardzisty ruletkowego szaleństwa, ponad pospólstwo i hołotę.

Ale, jak się okazuje, sama babulinka Antonida też staje się nałogową bywalczynią kasyna. Gdy zasiada do stołu nakrytego suknem, przy ruletce, i gdy kostka rusza w obieg, zaczyna zachowywać się, jak opętany manią gracz. Szarżuje wysokością stawek wedle własnych kalkulacji, acz bez znajomości reguł, bo najważniejsze stają się emocje i ekscytacja bliska orgazmu. Ta magiczna euforia i adrenalina.

O bohaterach „Gracza” można mówić wiele i bez końca. Dostojewski, jak dokładny analityk, rozkłada ich na czynniki pierwsze wybebeszając skrywaną prawdę. Pisarz wyciąga ich marne człowieczeństwo zbudowane na majątku i stanie posiadania. Jednak, gdy owa konstrukcja zaczyna się chwiać, gdy pieniądze topnieją, ludzie ci szukają desperackiego ratunku. Najlepiej szybkiego. Bo toną.

Dostojewski był karcianym hazardzistą. Pochłonięty manią, popadł w długi, stąd i ta powieść. Dla spłaty. Można odnieść wrażenie, że pisał o sobie i o świecie, który znał od podszewki. Swoich bohaterów obrzuca gotówką i każe im ją pomnażać. A oni, gdy zasiadają do gry, gdy więcej tracą, niż zyskują, ujawniają prawdę o sobie. Pieniądze odsłaniają twarze skrywane za maskami, prawda wychodzi na jaw, emocje wybuchają, a ludzie przestają się kontrolować. Podobnie będzie z tobą podczas czytania. Zostaniesz wciągnięty w grę i nie odpuścisz, aż gra nie dobiegnie końca.

Obstawiasz czerwone, czy czarne? A może zero?