Faust recenzja

„Faust” jest owocem niemalże 60-letniej pracy niemieckiego poety preromantycznego - Goethego. To, że ten tekst powstawał prawie przez całe życie pisarza, świadczy o jego ważności i charakterze zawartych w nim myśli. Jest on bowiem swoistego rodzaju podsumowaniem i zebraniem poglądów oraz doświadczeń życiowych autora. Problematyka dzieła związana jest z bardzo wieloma dziedzinami, począwszy od filozofii poprzez sztukę, naukę (w tym m.in. socjologię, historię, geologię, ekonomię), a skończywszy na metafizyce.

„Faust” jest jednak przede wszystkim dramatem o człowieku, ukazuje jego trudne życie, naturę, pragnienia, bogactwo doświadczeń, a także jego tragizm, przeznaczenie, sens istnienia na ziemi i poza nią. Tytułowy bohater jest jednostką, za pomocą której charakteryzowana jest istota człowieczeństwa, a jego losy (wykraczające poza doświadczenia i możliwości pojedynczego człowieka) dają obraz losów ludzkich w ogólnie pojętym sensie. Tę wizję dopełniają również i inne postaci dramatu (ich cechy, perypetie bądź wypowiadane kwestie).

Już w Prologu w niebie zarysowana zostaje główna tematyka utworu. Bóg i Mefistofeles rozmawiają o człowieku, a efektem owej rozmowy staje się zakład. W scenie tej pojawia się więc wyraźne nawiązanie do Księgi Hioba. Faust, podobnie jak Hiob, zostaje przez Boga podany diabłu jako przykład. Nie jest on jednak przykładem pobożności i nieograniczonego oddania Bogu, lecz ciągłego dążenia, wiecznego nienasycenia.

„Faust” Goethe'go to jeden z niewielu tak głęboko wnikających w istotę człowieczeństwa dramatów w literaturze europejskiej. Ukazuje on tragizm człowieka zbudowanego ze „sprzecznych żywiołów”, świadomego własnych ograniczeń i śmierci, a zarazem pragnącego absolutnego spełnienia, które na ziemi jest niemożliwe. Pokazuje, że celem życia jest ciągły rozwój osobowości i gromadzenie doświadczeń, zaś popełnianie błędów jest nieuniknionym elementem działania. Mimo że przedstawione losy ludzkie nie są szczęśliwe, wymowa całego dzieła nie jest skrajnie pesymistyczna, pojawia się bowiem przekonanie o możliwości osiągnięcia pełnego szczęścia po śmierci. „Faust” pełen jest uniwersalnych prawd, licznych odniesień do filozofii europejskiej, kultury antyku, Biblii, historii itp. i pewnie dlatego wciąż nie stracił na aktualności. Nawiązuje do niego bardzo wiele późniejszych dzieł muzycznych i literackich, m. in. „Doktor Faustus” Thomasa Manna.