Paszport „Polityki”

Paszport „Polityki” – nagroda kulturalna ustanowiona w 1993 roku przez tygodnik „Polityka”, przyznawana twórcom w siedmiu kategoriach: literatura, film, teatr, muzyka poważna, plastyka (sztuki wizualne) i estrada oraz – od roku 2016 – kultura cyfrowa”. Od 2002 roku wręczana jest także nagroda specjalna kreator kultury za osiągnięcia w krzewieniu kultury. Zgodnie z deklaracją redakcyjną, nagroda jest wyróżnieniem dla twórców, którzy czynią najszybsze postępy, zaskakują nowymi osiągnięciami, swoją aktywnością dobrze rokują w przyszłości i przez to zasługują na opiekę, wsparcie i promocję w świecie. Nazwa nagrody – paszport – miała być symboliczną przepustką do świata wielkiej, międzynarodowej sztuki. Pomysłodawcą nagrody był szef działu kultury tygodnika Zdzisław Pietrasik, a miała ona pomóc we wskazywaniu i lansowaniu najciekawszych twórców młodego pokolenia. Nagroda przyznawana jest od tej pory na ogół stosunkowo młodym, niejednokrotnie debiutującym twórcom. Nominują do nagrody zaproszeni krytycy, związani z różnymi redakcjami i mediami. Początkowo nominowane do nagrody były wszystkie osoby wskazywane przez krytyków; od 2004 roku ograniczono liczbę osób nominowanych do trzech w kategorii, co spowodowało, że nominacja stała się również wyróżnieniem. Nagroda przyznawana jest w styczniu kolejnego roku. Pierwsze edycje nagrody wręczane były w redakcji, późniejsze m.in. podczas uroczystości w Teatrze Małym w Warszawie. Od dziesiątej edycji za 2002 rok uroczyste gale są transmitowane przez telewizję. W XXI wieku są tradycyjnie wręczane na gali w Teatrze Wielkim w Warszawie, prowadzonej przez redaktora naczelnego tygodnika Jerzego Baczyńskiego i Grażynę Torbicką. Wręczenie nagród odbyło się 5 stycznia 1999 r. w Teatrze Małym w Warszawie; nagrody pieniężne wynosiły 5000 zł. Gala odbyła się 11 stycznia 2000 r. w Teatrze Małym w Warszawie; nagrody pieniężne wynosiły 5000 zł. Gala odbyła się 9 stycznia 2001 r. w Teatrze Małym w Warszawie. Gala odbyła się 8 stycznia 2002 r. w nowej siedzibie redakcji przy ulicy Słupeckiej, nagrody pieniężne wynosiły po 10 000 zł. Dziesiąta jubileuszowa edycja nagrody została przyznana 7 stycznia 2003 r. na gali transmitowanej po raz pierwszy przez TVP2 w Teatrze Muzycznym „Roma”, wśród około tysiąca gości był Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski. Po raz pierwszy specjalną nagrodą – wieńcami laurowymi zostali odznaczeni kreatorzy kultury. Jubileuszowemu rozdaniu paszportów towarzyszył trwający do 8 lutego festiwal kulturalny „Polityki”. Uroczysta gala transmitowana przez TVP2 miała miejsce 6 stycznia 2004 r. w Teatrze Polskim w Warszawie. Ponownie wśród gości był Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski. W 2004 roku po raz pierwszy wprowadzono oficjalne nominacje – w każdej kategorii nominowane zostały trzy osoby wskazywane przez dziesięciu nominujących krytyków; w latach poprzednich nominowało pięć osób, a nominowanym stawał się każdy choć raz wskazany, co zdaniem redakcji Polityki prowadziło do „inflacji wyróżnienia”. 4 stycznia 2005 w Teatrze Narodowym w Warszawie wręczono nagrody laureatom wybranym przez kapitułę redakcji tygodnika Polityka. Nagroda to symboliczny paszport oraz 10 tys. zł.
Laureaci w dziedzinie literatury: