Żelary

"Żelary" są zbiorem samodzielnych, choć wzajemnie - na sposób powieściowy - powiązanych opowiadań, opublikowanych w 2001 r. Książka ta przez dwa kolejne lata utrzymywała się w czołówce rankingu najlepszych publikacji, ogłaszanym przez czeski dziennik Lidové noviny, jej nakład przekroczył 60 tysięcy egzemplarzy, a w 2002 r. przyniosła pisarce nagrodę państwową. Na motywach noweli pt. Hanulka Jozy będącej kontynuacją żelarskiego cyklu (polskie wydanie w przygotowaniu) w 2003 r. nakręcono nominowany do Oscara film pt. "Żelary". Akcja prezentowanych opowiadań odgrywa się na przestrzeni kilkudziesięciu lat pierwszej połowy XX w. Losy mieszkańców górskiej wioski Żelary ukazane są w sposób naturalistyczny, a jednocześnie poetycki, wręcz balladowy, a przy tym daleki od sentymentalizmu. Łączy je jeden wspólny motyw: miłość. Uczucie z rozmysłem formowane przez ludzkie pragnienia, lecz także zmieniane przez zdarzenia, które niespodziewanie i nagle spadają na bohaterów. Legátová przypomina prawdę, o której tak łatwo zapomnieć - że nic nie jest takie, jakie się nam wydaje. Że żaden ludzki czyn nie poddaje się jednoznacznym ocenom - zbrodnia narodzić się może z najszlachetniejszych pobudek, a dobre uczynki miewają tragiczne skutki. A także, że choćby naszym działaniem kierowała miłość w swojej najczystszej postaci, niczego to nie usprawiedliwia ani nie rozgrzesza."