Wyprawy wikingów

Nazywani wikingami żeglarze skandynawscy przez kilka stuleci wczesnego średniowiecza siali postrach w całej Europie, łupiąc nadmorskie tereny i z biegiem rzek wdzierając się w głąb lądu. Niewiarygodną ekspansję ułatwiła im niezwykła sprawność żeglarska, obycie z morzem, znajomość nawigacji według gwiazd, umiejętność budowy szybkich i wytrzymałych statków. Na szerszą skalę zaczęli podejmować zdobywcze wyprawy w VIII wieku i w ciągu następnych czterystu lat opanowali znaczną część Anglii, we Francji otrzymali w lenno podbite tereny zwane odtąd Normandią, podjęli dalekie podróże przez Zatokę Ryską na Ruś i do Bizancjum, potem usadowili się w południowych Włoszech i na Sycylii, a na północy zagarnęli m.in. Wyspy Owcze, Szetlandy, Orkany, Hebrydy oraz Islandię. Z podbitych terenów wypierali miejscową ludność i zakładali własne osady, które szybko się rozrastały, stając się bazami wypadowymi dla kolejnych pokoleń Normanów. Ze zdobytej w X wieku Islandii wyruszyli do Grenlandii, stamtąd zaś dalej na zachód, aż do Ameryki Północnej, jako pierwsi odkrywcy tego kontynentu. Tym właśnie fragmentem ich dziejów zajął się w "Wyprawach wikingów" kanadyjski pisarz Farley Mowat, autor wielu książek popularyzujących wiedzę, doświadczony żeglarz i rybak. Jedynym świadectwem wikingowskich podróży przez Ocean Zachodni są stare sagi islandzkie, spisane w późniejszych czasach na podstawie opowieści układanych i upowszechnianych przez skaldów, oraz nieliczne znaleziska archeologiczne z przybrzeżnych terenów Ameryki. Mowat szczegółowo analizuje sagi, rekonstruując trasy wędrówek Normanów po morzach i identyfikując odkrywane przez nich lądy. Nie poprzestaje wszakże na odtworzeniu szlaków ich podróży: w sferze jego zainteresowań mieści się także życie powszednie wikingów, tradycje, zwyczaje i obyczaje. Powstały w ten sposób niezwykle sugestywny i plastyczny obraz przemawia do wyobraźni; owiani legendą Normanowie przestają być żądnymi łupów piratami, wiedzą w zakresie nawigacji, kartografii i sztuki szkutniczej przewyższają współczesnych im żeglarzy europejskich.