Woyna Domowa Z Kozaki y Tatary Moskwą (...)

c.d. tytułu: : [..]Na czteri podzielona Xiegi Oyczystą Muzą / Od Samvela z Skrzypny Twardowskiego, Za Przywileiem J. K. Mści. Nakładem Ierzego Forstera, J. K. M. Bibliopole. Epopeja narodowa reflektująca historię wojen Polski w 1. połowie 17 wieku. Wydawana była w częściach w latach 60-ych 17.w, w całości pośmiertnie w 1681 roku, z licznymi ingerencjami cenzury jezuickiej. W Bibliotece cyfrowej UW.

"Wojna domowa z Kozaki i Tatary" to jedno z głównych dzieł w twórczości Samuela Twardowskiego, obszerne i czasem nazywane epopeją narodową. Było wydawane etapami w latach sześćdziesiątych.

Dzieło zwraca uwagę bogactwem materiału historyczno-obyczajowego oraz malarskością i plastycznością opisu. Składa się z czterech części. Pierwsza omawia wydarzenia z r. 1648, mówi o Kozakach i Chmielnickim, o klęskach polskich i śmierci króla, o okrucieństwach chłopskich, działaniach Wiśniowieckiego, o bitwie pod Piławcami, o mianowaniu Wiśniowieckiego regimentarzem, poselstwie Kisiela, wyborze króla, oblężeniu Zbaraża, rokowaniach z Tatarami, o wizycie króla w Toporowie, obozie pod Zborowem, pospolitym ruszeniu, listach króla do chana i Chmielnickiego, paktach zborowskich. Część druga omawia bitwę
pod Beresteczkiem i ugodę białocerkiewską, część trzecia wydarzenia od bitwy pod Batohem do bitwy pod Żwańcem, część czwarta omawia dalszy ciąg wydarzeń aż do ugody perejasławskiej.

„Przedstawienie rzeczy obfituje w mnóstwo interesujących szczegółów. Zwłaszcza tam, gdzie autor był świadkiem wypadków (na Ukrainie, w Wielkopolsce). Doskonale oddaje pojęcia ogółu szlachty i jej poglądy. W wielu ustępach nie szczędzi jednak „braciom” ostrych wyrzutów i podnosi, że odpowiedzialność
za ten potop nieszczęść Polska sama ponosi. Ma odwagę w pisaniu o wielu drażliwych sprawach: spory o godności, prywata, obrażona duma magnatów.” (Estreicher)

Samuel Ludwik Twardowski herbu Ogończyk, Samuel ze Skrzypny, (używał nazwiska dziada po kądzieli; nazwisko po mieczu: Skrzypiński), pseudonim S.T. ze Skrzypny, krypt.: S. T. Z. S. = Samuel Twardowski ze Skrzypny, (ur. pomiędzy 1595 a 1600 w Lutyni, zm. 6 lipca 1661 w Zalesiu Wielkim) – jeden z najwybitniejszych polskich poetów barokowych, epik, panegirysta, satyryk, tłumacz i historyk.