Upadek. Dlaczego niektóre społeczeństwa upadły, a innym się udało

Ziemia to nasz dom. Z daleka to błękitna kropka. Z niskiej orbity to geoida otoczona mgiełką atmosfery. Eksploatujemy ją intensywnie od lat, kopiąc do kilkunastu kilometrów w głąb i zmieniając skład powietrza. O tym jak nam ta aktywność wychodzi, opowiada znany geograf Jared Diamond w "Upadku".
Książka stanowi popularny, choć solidnie udokumentowany, traktat o historii kilku społeczeństw, i ich interakcji ze środowiskiem naturalnym. Każdy przykład rozpatruje autor pod kątem pięciu czynników, które uznał za kluczowe przy analizie przyczyn trwania bądź upadku. Są to: szkodzenie środowisku, zmiany klimatyczne, wrogowie, handel z sąsiadami i sposób radzenia sobie z ekologicznymi problemami.

Pierwsza cześć "Upadku" to opis kilku, z reguły izolowanych, społeczności i czynników, które doprowadziły do ich samozagłady. Przegląd zaczynamy od Wyspy Wielkanocnej, gdzie autor dokładnie zaprezentował aktualny stan wiedzy nad kondycją wyspy, sposoby gospodarowania Polinezyjczyków i analizy upadku społeczności u zarania epoki nowożytnej. Przy okazji kreśli piękny obraz sposobów radzenia sobie wyspiarzy z zasiedlaniem rozsianych na Pacyfiku wysp. Przed tysiącami lat potrafili oni skolonizować sporo lądów, dysponując prymitywnymi metodami orientacji, które jednak mogą nas zadziwiać swą skutecznością. Skąd wiedzieli, że w jakimś kierunku na oceanie powinna być wyspa? Ryzyko było duże, map nie było. Okazuje się, że dzięki obserwacji ptaków, ich migracjom, odmienności etologii gat...

Diamond podobnie jak Dawkins należy do moich ulubionych autorów z zakresu szeroko pojętej popularyzacji nauki. Upadek to świetna ksiązka, każdy rozdział to istna kopalnia wiedzy o zwycięzcach i przegranych w kołowrocie ewolucji i cywilizacji. Mnie najbardziej zainteresowały rozdziały o grenlandzkiej historii osadnictwa wikingów. Fascynująca książka.