Podstawą ustrojową cesarstwa bizantyjskiego był Kodeks Justyniana opracowany w VI w., absolutną, niczym nie ograniczoną władzę sprawował w nim cesarz noszący grecki tytuł basileusa. Był on zarówno najwyższym wodzem, jak i źródłem wszelkich praw. Uznawany za Chrystusowego namiestnika na ziemi, a jednocześnie otoczony nimbem świętości i boskości, stał się też zwierzchnikiem Kościoła stojącym ponad patriarchą Konstantynopola. Skupienie w rękach monarchy władzy politycznej i religijnej uczyniło z Bizancjum państwo o charakterze teokratycznym. W niniejszej pracy Steven Runciman kreśli dzieje cesarstwa, które w założeniu miało być ziemskim odbiciem Królestwa niebieskiego.