Świętokrzyskie - Przewodnik

"Panorama Sandomierza oglądana znad brzegów wielkiej rzeki wyjaśnia niesłabnące powodzenie tego miejsca wśród kolejnych pokoleń turystów. Usytuowane na styku krain geograficznych, na stromej wiślanej skarpie, miasto tworzy jeden z najcenniejszych zespołów urbanistycznych Europy Środka, którego zwiedzanie zwykle rozpoczyna się od zabytkowej starówki, a kończy przechadzką w lessowe wąwozy i na Góry Pieprzowe. W dobie Piastów zaliczane było do głównych ognisk politycznych Polski, a pośród grodów w Małej Polsce plasowało się tuż za stołeczno-królewskim Krakowem. Największy rozkwit przypada na Złoty Wiek, kiedy przedstawiano Sandomierz jako miasto zewsząd otoczone przez sady tak rozległe, że sprawiające wrażenie lasów. Na lessowych stokach zakładano winnice, żyzna gleba dostarczała ogromnych ilości jabłek, gruszek, śliwek, wiśni, orzechów, zaś bliższe i dalsze sąsiedztwo obfitowało w grubego zwierza, ryby, miód, zboża i inne specjały. W XII wieku Sandomierz został stolicą księstwa dzielnicowego, by po zjednoczeniu kraju przez Łokietka stać się stolicą największego obszarowo województwa na ziemiach etnicznie polskich, sięgającego od Radomia na północy przez Kielce i Tarnów po przedmieścia Krosna na południu. Współczesne miasto znacznie wykracza poza swój historyczny rdzeń, przechodząc na prawy brzeg wielkiej rzeki. Leżące niegdyś w Galicji przemysłowe Nadbrzezie scalone jest z zabytkową starówką na lewym brzegu wygodnym mostem drogowym, któremu przypadają także istotne funkcje w ruchu tranzytowym. Sandomierz liczy około 25 tysięcy mieszkańców, pełni rolę centrum kulturalnego i gospodarczego tej części Kielecczyzny oraz zaplecza usługowego dla rolniczych okolic – jak przed wiekami, tak i dziś znanych w kraju z upraw owoców i warzyw (...)". (Jarosław Swajdo)