Spontaniczność a planowanie. Wokół filozofii społecznej Friedricha A. Von Hayeka

Podstawowym przedmiotem rozważań niniejszej pracy jest problem ładu społecznego w ujęciu filozofii społecznej Friedricha A. von Hayeka, a w szczególności rozwijana w jej ramach tzw. koncepcja ładu spontanicznego. Nie jest ona jednak monograficznym opracowaniem założeń teoretycznych von Hayeka. Problem ładu spontanicznego, będącego niezamierzonym efektem ludzkich działań, stanowi dla autora tej pracy jedynie pretekst dla zadania znacznie szerszego pytania. Dlaczego "możliwe" jest społeczeństwo i jak jest ono tworzone? Przynajmniej częściową odpowiedź na nie uzyskujemy po przyjrzeniu się przedstawionym przez autora filozoficznym podstawom myśli społecznej von Hayeka i wypracowanej przez tego uczonego krytyce społecznego planowania oraz analizie relacji pomiędzy rynkiem, kulturą a problemem koordynacji. Znajdujemy tu poruszone takie kwestie jak: tradycje badań nad problemem ładu społecznego, typologia ładu społecznego stworzona przez S. Ossowskiego, oraz koncepcja mówiącą o zbieżności interesów jako podstawie generowania ładu społecznego. W przypadku omówienia filozofii społecznej von Hayeka na uwagę zasługuje porównanie konstruktywistycznego i ewolucjonistycznego podejścia wobec badań nad działaniem ludzkim, jak też ujęcie rynku jako swoistego ładu spontanicznego. Jego krytyka planowania społecznego jest tu ukazana od strony ekonomicznego (w szerokim rozumieniu tego terminu) zaangażowania społecznego człowieka w tworzeniu relacji z innymi ludźmi.