Nowela Stefana Żeromskiego, wydana po raz pierwszy w zbiorze "Opowiadania" w 1895 r., opowiadająca historię lekarza Pawła Obareckiego i nauczycielki Stanisławy Bozowskiej. Akcja dzieje się w Obrzydłówku – małej wsi, do której doktor przyjechał w wieku 37 lat.
Inspiracją do jej napisania była postać Faustyny Morzyckiej socjalistycznej działaczki oświatowej, uczestniczki zamachu na gen. Uthoffa.