Książka ta przedstawia drogę wiodącą ku kształtowaniu się nowoczesnej narodowości. Jej początki to powstanie w XVI w. największego kraju nowożytnej Europy, polsko-litewskiej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, w której narodem była szlachta: katolicka, prawosławna i protestancka. Połączeni za sprawą wspólnych politycznych praw, szlachcice - zarówno ci pochodzenia polskiego czy litewskiego, jak i ci o korzeniach wschodniosłowiańskich - określali siebie, po łacinie lub po polsku, jako obywatele Rzeczypospolitej. Trasa naszej intelektualnej podróży wiedzie śladami ewolucji idei narodowych w nowożytnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1569-1795), a także w dziewiętnastowiecznych mocarstwach, które uczestniczyły w jej podziale (1795-1918) oraz w niepodległych państwach i republikach radzieckich, które powstały na gruzach imperium (1918-1939).