Dobry wojak Szejk jest jednym z tych nielicznych bohaterów literackich, których traktujemy jak żywe osoby, nie zaś fikcyjne twory wyobraźni pisarskiej. A przecież trudno o postać mniej heroiczną! Szwejka poznajemy w momencie, gdy po wcześniejszym zwolnieniu z wojska "Z powodu notorycznego idiotyzmu" wiedzie spokojny żywot w praskiej dzielnicy Vinohrady, utrzymując się z handlu nierasowymi psami. Lecz oto do wtóru strzałów oddanych do arcyksięcia Ferdynanda w Sarajewie do drzwi naszego bohatera stuka Historia. Okazuje się wówczas, że w machinie administracyjnej cesarstwa austrowęgierskiego Szwejk jest śrubką, która nigdzie nie pasuje. Co więcej, usiłując z niezwykłą - z pozoru - gorliwością stosować się do oficjalnych patriotycznych haseł, kompromituje ich bezdenną głupotę i powoduje nieustanne katastrofy.