Po Zagładzie. Praktyki asymilacyjne ocalałych jako strategie zadomawiania się w Polsce (1944/45–1950)

Książka Ewy Koźmińskiej-Frejlak opisuje sposoby radzenia sobie z rzeczywistością po Zagładzie stosowane przez polskich Żydów ocalałych z Holokaustu – tych którzy po wojnie zdecydowali się pozostać w kraju. Wykorzystując obszerny materiał źródłowy, często dotychczas nieprzywoływany przez badaczy (m.in. archiwa kościelne), sięgając po narzędzia socjologiczne, autorka szczegółowo analizuje takie praktyki asymilacyjne jak starania Żydów o konwersje na katolicyzm, podejmowane próby zmiany nazwiska oraz zawieranie małżeństw polsko-żydowskich. Skupia się przy tym na okresie tużpowojennym, jak najdokładniej jednak odtwarzając kontekst wojenny i przedwojenny.

Lilly Zborowski-Naveh, córka ocalałego z Zagłady Eliego Zborowskiego, wspominała, że jej wzrastaniu nieustannie towarzyszyły opowieści ocalałych. Przedstawiali oni wojenne losy – swoje i bliskich – i chociaż nierzadko skrótowo relacjonowali też dzieje powojenne, bardzo mało uwagi poświęcali czasom budowania swego życia po kataklizmie. Ogrom nieszczęść i cierpienia w opowieściach ocalałych wysłuchanych przez Zborowski-Naveh przyćmiewał wszystkie późniejsze wydarzenia w ich życiu. To, że funkcjonowali w zwyczajnej, powszedniej codzienności, wydawało się nie tylko niezrozumiałe, ale po prostu nierzeczywiste. Napotykani przez nią ludzie byli jak bajkowi bohaterowie, którzy „potem” – „żyli długo i szczęśliwie”. Przez lata – jak kwitowała Zborowski-Naveh swoją bardzo osobistą w tonie wypowiedź – nurtowało ją, co się wydarzyło pomiędzy Zagładą a „potem”. Poszukiwania odpowiedzi na to pytanie skłoniły mnie do napisania tej książki.
z Wprowadzenia