Liberum veto. Studyum porównawczo-historyczne

Władysław Konopczyński (1880-1952) należy do najwybitniejszych polskich historyków. Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i Polskiej Akademii Umiejętności, poseł na sejm I kadencji w II RP. Zajmował się głównie historią Polski XVIII wieku oraz problematyką prawno-ustrojową Rzeczypospolitej. W swej pracy przedstawił fenomen polskiego liberum veto na tle porównawczym – Anglii, Francji, Niemiec, Węgier, Czech i krajów skandynawskich. Omówił genezę, rozkwit i upadek instytucji prawnej liberum veto. Pozycja ważna dla badaczy dziejów Polski oraz dla studentów historii, zarówno studiów magisterskich, jak i doktorskich. „Pisałem te książkę dla ludzi myślących i pragnących myśleć. Przy tym dla ludzi, którzy nie boją się patrzeć w oczy prawdzie historycznej, chociażby najsmutniejszej. Ktokolwiek więc uważa historię za romans uzasadniony źródłowo, kto szuka w niej tylko podniety dla swej wyobraźni bez pogłębienia rozumowego, ten niech poświęci swoje „niepróżnujące próżnowanie” innej lekturze. (...) Pisałem bez żadnej tendencji politycznej ani społecznej. Temat jest zbyt poważny, by się godziło zniekształcić go i wyzyskiwać dla powszednich celów publicystycznych. Czasy nasze są też poważne i wymagają trzeźwego porachunku z przeszłością(...). Dziś chodzi o co innego, chodzi o mądrą budowę państwa. Budowniczym nowej Polski przystoi pogląd na dzieje surowy a sprawiedliwy, ścisły a nieubłagany, taki właśnie pogląd, jaki przyświecał epoce Sejmu Czteroletniego i Księstwa Warszawskiego. Osiągnąć i zachować ten krytyczny punkt widzenia, było jedyną z góry powziętą dążnością autora...". Spis treści: Wstęp Kwestia stosunku jednostki do zgromadzenia w dawnej Polsce Prawo większości na Zachodzie I. Jeden rozwój prawa większości czy szereg rozwojów... II. Anglia III. Francja IV. Niemcy V. Związki państwowe VI. Dania VII. Wspólne tło rozwoju prawa większości Liberum veto w Polsce Część I. Geneza I. Samorzutność rozwoju polskiego parlamentaryzmu II. Partyjność wyznaniowa za Zygmunta Augusta III. Pierwsze wstrząśnienia podczas bezkrólewi IV. Sejm wzorem dla sejmików V. Głosy publicystów przeciwko zasadzie jednomyślności VI. O chorobie sejmowej Część II. Rozkwit I. Kto zakasuje Sicińskiego... II. Czy liberum veto miało podstawę w prawie pisanym III. Jak wyglądało veto w praktyce IV. Uwagi syntetyczne Część III. Upadek I. Od złotej wolności do wolności nowoczesnej II. Linia graniczna miedzy planami reformy w wieku XVII i XVIII III. Veto i prawo większości w świetle literatury politycznej czasów saskich IV. Walka o reformę sejmową za Stanisława Augusta Załączniki 1. Manifest Litwinów przeciwko sejmowi r. 1590 2. Sposób prowadzenia i konkludowania sejmów (1632) 3. Projekt reformy sejmu i senatu przybocznego, omawiany na konwokacji r. 1660 4. Ordination sejmu electionis, także i sejmów ordynaryjnych, jakoteż i sejmików (1734-5) 5. Projekt o poprawie praw (1749)